Het is nog geen twee jaar geleden dat ESA-astronaut André Kuipers het internationale ruimtestation ISS bezocht tijdens missie DELTA. Toch droomt hij nu al van een nieuwe missie, het liefst een lange mét een ruimtewandeling. Omdat je in de ruimtevaart niet vroeg genoeg kunt beginnen met voorbereiden, is de training al in volle gang.
Kuipers traint als lid van een internationale astronautenpool in Duitsland, Rusland, Amerika en straks ook Canada en Japan. Hij moet het internationale ruimtestation ISS tot in alle hoeken en gaten leren kennen. Hoe werken de zuurstofsystemen, de koeling, de ventilatie en alle computers aan boord? Welke huishoudelijke taken moet je uitvoeren als bewoner? En wie doet wat in geval van nood?
Minstens vijf, maar waarschijnlijk wel tien jaar heeft de Nederlander om zich voor te bereiden op een missie van drie of zes maanden in de ruimte. Hij is back-up van een Canadese astronaut die nog voor 2010 in de Space Shuttle vliegt. Mocht de Canadees uitvallen, dan kruipt Kuipers op één van de passagiersstoelen in de Shuttle. Over de veiligheid maakt hij zich geen zorgen: ‘Ik zou niet twijfelen om in te stappen. De veiligheidsmaatregelen zijn scherp en de mensen van het Shuttleprogramma doen er alles aan om de missies succesvol te laten verlopen’.
Trainen in een écht ruimtepak
Als hij niet hoeft in de springen als reserve, dan vliegt Kuipers mogelijk na 2010 zijn eigen missie. De Space Shuttle is dan met pensioen, dus zou hij weer in een Sojoez naar de ruimte worden geschoten, vanaf Baikonoer in Kazachstan óf Europa’s eigen ruimtehaven Kourou in Frans Guyana. Als boordingenieur in het Russische ruimteschip heeft hij inmiddels ervaring op kunnen doen, maar voor een langer verblijf aan boord van het ISS moet hij de komende jaren nog flink trainen.
Ruimtewandeling
Eén van de mooiste trainingen is volgens Kuipers de ‘ruimtewandeling’. Bij gebrek aan gewichtloosheid op Aarde, wordt deze discipline geoefend in een groot zwembad. Astronauten hijsen zichzelf in een écht ruimtepak en worden met behulp van stukken loodgordels precies zwaar genoeg gemaakt om in het water te ‘zweven’.
‘Alleen zo’n pak aantrekken is al een hele klus. Het is heel stijf en zwaar. Een kwestie van schaafwonden en blauwe plekken dus. Als je er eenmaal in zit, moet je reparaties uitvoeren of onderdelen verplaatsen. En altijd jezelf heel goed vastmaken, zodat je niet wegzweeft. Het is zwaar en lastig werk, omdat je slecht kan zien waar je gereedschap aan je pak hangt en je door de dikke handschoenen weinig voelt.’
Kuipers heeft nog nooit een ruimtewandeling gemaakt, maar bij de trainingen is hij geen groentje. ESA heeft in Keulen zijn eigen onderwater faciliteit. Daar én in het Russische Sterrenstad kreeg hij de kans om alle beginnersfoutjes een keer te maken. Eén keer maakte hij een verkeerde haak vast aan zijn ruimtepak waardoor een meegevoerd apparaat los naast hem kwam te hangen. In de ruimte zou het verloren zijn gegaan…
Een andere keer moest hij bij een oefening ondersteboven een luchtsluis in. ‘Het zweet hing in druppels aan mijn neus. Dan ga je automatisch met je hand erheen om het weg te vegen. Dat was lachen toen ik dus tegen het glas van mijn helm aan kwam. Zweet en jeuk zijn wat lastig in een ruimtepak.’
Voorsprong
De training in Duitsland gaf Kuipers en zijn collega ESA-astronaut uit de internationale pool Frank De Winne vorige maand een lichte voorsprong in Houston: ‘Voor de Amerikaanse trainers was het duidelijk dat we niet helemaal beginners waren. Ook al trainen we in Duitsland alleen met nagebouwde, maar vergelijkbare onderdelen van een ruimtepak’.
Behalve ruimtewandelingen, trainde Kuipers in Houston ook op de ISS-systemen en robotica. Veel van de onderhoud- en bouwwerkzaamheden rond het ruimtestation worden uitgevoerd met robotarmen. In Houston staan modellen en virtual reality computersimulaties om ermee te leren werken.
‘Hogere meetkunde is het, maar wel heel leuk’, vindt de Nederlandse astronaut. ‘Je moet in je hoofd een driedimensionaal plaatje opbouwen van de omgeving en de robotarmen dan zo goed mogelijk manoeuvreren. Soms maken de trainers het heel moeilijk. Camera’s vallen uit, besturingssystemen falen. Dan moet je terugvallen op alles wat je in theorie hebt geleerd’.
Zo verteld lijkt trainen voor een ruimtemissie niet veel meer dan een beetje gamen, duiken en de nieuwste snufjes uit de ruimtevaart proberen. Maar de werkelijkheid is anders. ‘Je hebt veel theorie, gewoon in klaslokalen. Ook in vakgebieden waar je van nature helemaal niet zo goed in zit. En dan is er altijd de druk van examens. Elk onderdeel moet je met een voldoende afronden, anders kun je niet de ruimte in’.
Examen
In februari vertrekt Kuipers opnieuw naar Houston voor een opfriscursus van alles wat hij eerder heeft geleerd. Daarnaast staat het examen voor de ISS-temperatuurregelsystemen op het programma en een training voor standregelssysteem dat het ruimtestation in de juiste positie in de baan rond de Aarde houdt. Later dit jaar traint hij nog in Canada op het besturen van de Canadese robotarm.
Alles bij elkaar is het een kwestie van lange adem. Astronauten trainen jaren lang af en aan voor een langdurige ruimtemissie. Tussendoor is Kuipers vaak te vinden op ESTEC in Noordwijk, als hij één van zijn neventaken vervult. Van aanbevelingen voor toekomstige Sojoez-ruimtevluchten tot een functie in het European Healthcare Network, van het bijhouden van zijn vliegbrevet tot zijn lichamelijke conditie en van ambassadeur voor het Wereld natuurfonds tot bijzonder hoogleraar Ruimtevaart en Geneeskunde aan de Vrije Universiteit. Saai is het leven van een astronaut allerminst…
Bron: ESA