Wetenschappers van de Internationale Astronomische Unie (IAU) degradeerden Pluto donderdag in de Tsjechische hoofdstad Praag tot een “dwergplaneet”, een nieuwe categorie. De sterrenkundigen stemden over een nieuwe definitie voor het woord ‘planeet’. Pluto valt niet langer onder die definitie.
De zowat 2.500 astronomen beslisten op grond van een nieuwe definitie van het begrip ‘planeet’ de objecten in ons zonnestelsel in drie categorieën te verdelen: planeten, dwergplaneten en ‘kleine objecten van het zonnestelsel’.
Tijdens de bijeenkomst konden astronomen kiezen uit de volgende twee voorstellen:
- Het zonnestelsel zal uit acht klassieke planeten bestaan die het systeem overheersen (Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) en drie Pluto-achtige planeten, Ceres, Pluto en maan Charon en het onlangs ontdekte object 2003 UB313. Naar verwachting zullen er nog meer hemellichamen in ons zonnestelsel als planeet erkend worden. De planetoïde Sedna, de Transneptuniaanse objecten Orcus, Quaoar, Varuna en Ixion en de asteroïden Vesta, Pallas en Hygiea zijn de meest bekende kandidaten.
- Het tweede voorstel luidt dat er maar 8 volwaardige planeten bestaan, dus Pluto wordt dan een ijsdwerg.
Het historische besluit betekent dat schoolboeken in de wereld aangepast moeten worden. Ons zonnestelsel telt namelijk nu nog maar acht officiële planeten: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus.
De Pluto-kwestie speelt al sinds de planeet in 1930 werd ontdekt. Het nieuwe hemellichaam werd aangemerkt als de negende planeet, hoewel sommigen het daarvoor eigenlijk te klein vonden. De internationale sterrenkundige gemeenschap ‘gedoogde’ Pluto jarenlang als planeet, totdat enkele nieuwe objecten werden gevonden die ongeveer net zo groot of zelfs groter zijn.
Het zonnestelsel zoals het er voorheen uit zag
De discussie over wat nou precies een planeet is, laaide recent opnieuw op. Sinds vorige week waren 2500 astronomen van de IAU bijeen om tot een heldere definitie te komen die aan al het gekibbel een einde moet maken. Dat viel niet mee, want de wetenschappers bleken tot op het bot verdeeld.
De afgelopen dagen zijn verschillende voorstellen besproken, ook voorstellen tot een veel bredere definitie waardoor Pluto als planeet zou zijn behouden en vele andere hemellichamen ook tot de planeten konden worden gerekend.
Voor het woord ‘planeet’ bestond eigenlijk geen heldere definitie. De gangbaarste uitleg is dat het een object is dat zelf geen licht uitzendt en om een ster draait. Dat geldt echter ook voor duizenden kometen en asteroïden. Daarom was er behoefte aan een nieuwe indeling, met een triest lot voor Pluto.
De beslissing van de IAU impliceert een herschrijven van de boeken over astronomie, naast praktische beslommeringen voor bijvoorbeeld volkssterrenwachten en planetaria.
Pluto is vanaf vandaag een ijsdwerg. Omdat deze de dwergplaneet een excentrische baan heeft, is Neptunus soms het verst van de zon verwijderd. Pluto is vernoemd naar de gelijknamige Romeinse godheid.
Pluto is op 18 februari 1930 ontdekt door de astronoom Clyde Tombaugh tijdens het vergelijken van fotografische platen op het Lowell Observatory in Arizona. Tombaugh was op zoek naar een onbekende Planeet X in een baan buiten Neptunus, welke was voorspeld door Percival Lowell.
De naam Pluto is niet geheel willekeurig gekozen, het verwijst ook naar de initialen van Percival Lowell; de astronoom die lange tijd heeft gezocht naar Pluto, maar het object nooit heeft kunnen ontdekken.