Een team van Amerikaanse en Britse astronomen heeft voor het eerst rechtstreeks gekeken naar een supernova, een enorme ster die met een geweldige ontploffing aan haar einde komt, zo staat te lezen in het jongste nummer van het wetenschappelijke vakblad Nature.
Explosies van supernova’s zijn zeer zeldzame fenomenen. In de laatste duizend jaar waren er maar vier. Ze werden telkens pas waargenomen dankzij de lokalisering van een geweldige uitbarsting. Het in Nature beschreven evenement begon zich op 18 februari jongstleden af te wikkelen in een sterrenstelsel op zowat 440 miljoen lichtjaar van ons, in de buurt van het sterrenbeeld Ram. De astronomen namen ongewone gammastraling waar. Ze duurde veertig minuten, waar zo’n fenomeen normaal slechts enkele milliseconden tot tienden van een seconde duurt. Een dergelijke emissie geldt als de voorbode van een supernova.
De stralinguitbarsting duurde zodanig lang dat de Swift ruimtetelescoop al zijn instrumenten op het evenement heeft kunnen richten. Astronomen op de begane grond slaagden er daarbij in te kijken met hun telescopen. “Deze uitstoot van gammastraling was het meest buitengewone object in evolutie dat ooit door de Swift is waargenomen”, aldus Paul O’Brien van de Universiteit van Leicester. “Een object dat langzaamaan oplichtte en daarop verbleekte.” Voor Andrew Levan van de Universiteit van Hertfordshire lieten de observaties toe “de evolutie van een supernova vanaf het begin te volgen” en “om te zien hoe bij de explosie uitgestoten materialen in de dagen en weken daarop evolueerden”.
De bewuste supernova is een ster met twintig keer de massa van onze zon, menen de astronomen. Het hemellichaam ontplofte toen zijn nucleaire brandstof opgesoupeerd was. De kern implodeert zeer hevig terwijl de thermonucleaire reacties tot stilstand komen. De ontploffing lichtte evenveel op als een compleet sterrenstelsel. De vorsers proberen met de waarneming meer te leren omtrent de vraag waarom de ene supernova’s gammaflitsen produceren en andere niet.
Een ander wetenschapsteam loerde dinsdag met de Hubble Ruimtetelescoop (HST) naar een andere supernova, Cassopeia A, die 340 jaar geleden aan de nachthemel te zien was. Op de gedetailleerde foto’s is te zien hoe puin van de ontploffing aan vijftig miljoen km per uur door de ruimte raasde. Zuurstof lichtte groen op, zwavel rood en violet, waterstof en stikstof blauw.
Supernova’s zijn de belangrijkste bron van alle scheikundige elementen in het universum die zwaarder zijn dan zuurstof. Enkel dergelijke geweldige fenomenen bezitten de kracht om zware elementen te smeden. De waarneming van een nabije en relatief jonge ontplofte ster als Cassiopeia A is extreem behulpzaam voor meer kennis omtrent de evolutie van het heelal, aldus het Hubble Centrum nabij Garching.
Bron: ANP