De missie van de maansonde SMART-1 eindigt zondag met een harde klap op de maan. De gecontroleerde crash van het Europese ruimtevaartuig wordt het laatste kunstje van de SMART-1, die de maan de afgelopen zestien maanden vanuit een polaire omloopbaan heeft onderzocht.
De maanverkenner ter grootte van een wasmachine heeft de afgelopen anderhalf jaar talrijke nieuwe wetenschappelijke gegevens opgeleverd en ook zijn laatste actie staat in het teken van wetenschappelijk onderzoek.
De geplande crash van komende zondag zal een stofwolk veroorzaken waaruit astronomen hopen vast te stellen uit welke materialen de maanbodem ter plekke bestaat. Als het stof hoger dan twintig kilometer de ruimte in schiet, wordt het direct verlicht door de zon. Dan is de inslag ook voor amateurastronomen en toeschouwers met een verrekijker zichtbaar.
Een spannend moment voor de astronomen van de ESA, die de gecontroleerde klap rond 7:41 uur Nederlandse tijd hebben gepland.
Dat gebeurt net naast de grens tussen licht en donker, op het donkere deel van de maan. Daar zijn de omstandigheden voor observatie vanaf de aarde optimaal. Voor Nederlandse maanfans is het helaas dan al te licht om de inslag met eigen hulpmiddelen te bekijken.
De krater van de klap wordt vermoedelijk drie tot tien meter in doorsnee en één meter diep. Een minikrater, vergeleken bij de honderdduizend kraters groter dan vier kilometer die de maan zijn pokdalige uiterlijk geven.
Hoewel de ESA alle resultaten van de SMART-1 nog moet evalueren, wordt de maanmissie al voorzichtig als een succes beschouwd. Het belangrijkste doel was het testen van nieuwe, goedkope ruimtevaarttechnieken die ook voor andere ruimtevaartmissies van pas kunnen komen.
Een baanbrekende vernieuwing was de revolutionaire voortstuwingstechniek van de maansonde. Eenmaal los van de lanceerraket, reisde de sonde niet in een rechte lijn naar de maan, maar maakte gebruik van een energiezuinige, spiraalvormige baan om naar de maan vliegen.
Dat gebeurde met behulp van een door de zon aangedreven ionenmotor die op xenongas werkt en energie krijgt aangeleverd die afkomstig is van de twee zonnepanelen aan weerszijde van de sonde. Daarbij wordt optimaal gebruik gemaakt van de stuwdruk van de ionenmotor en de aantrekkingskracht van de maan.
De veel lichtere en goedkopere voortstuwingstechniek pakte goed uit. “De motor heeft heel goed gewerkt, dat was een heel groot succes”, aldus Gerhard Schwehm van de ESA.
De ESA hoopt in de toekomst veel meer gebruik van deze voortstuwingstechniek te maken. Vooral voor missies ver weg in de ruimte, zoals bijvoorbeeld voor de geplande BepiColombo-missie naar Mercurius in 2012.
Naast proefkonijn voor nieuwe technieken, heeft SMART-1 ook als maanverkenner zijn dienst bewezen.
De spectrometer aan boord van de sonde detecteerde voor het eerst rechtstreeks het element calcium op de maan. Met een nieuw infrarood techniek werden daarnaast de bodemeigenschappen van de maan in kaart gebracht.
Ook heeft de sonde duizenden foto’s in hoge resolutie van het maanoppervlak gemaakt, wat van pas kan komen bij het bepalen van een potentiële landingsplaats voor toekomstige bemande maanmissies.
Foto van de SMART-1 van gebied waar het te pletter zal slaan