Een recent ontdekte nevel, de Rode Vierkant nevel genaamd, laat een oogverblindende, op een juweel lijkende symmetrie zien, zo tonen observaties aan van verschillende telescopen. Maar de natuur van de ster of de sterren die deze nevel produceerde(n) blijven een raadsel. Aan het einde van hun leven ‘verstoten’ veel sterren met een lage massa hun buitenkant en worden er zo planetaire nevels gevormd. Maar de hete ster in het hart van de Rode Vierkant nevel, genaamd MWC 922, schijnt betrekkelijk massief te zijn, wat kan betekenen dat de vierkante vorm van deze nevel door een ander proces is gevormd.
“Hoe is deze prachtige structuur ontstaan”, vraagt Peter Tuthill van de Universiteit van Sydney in Australië zich af. Hij en collega James Lloyd van de Cornell Universeit in New York, Verenigde Staten, vonden en bestudeerden de nevel met behulp van de Hale Telescope van het Palomar Observatory in Californië en de Keck II Telescope in Hawaii, beide in de Verenigde Staten. De hoge resolutie die nodig was om de observaties uit te voeren waren te danken aan zogenoemde ‘adaptive optics’, systemen die zijn gemaakt om de grootste storende factor bij telescopen op Aarde, de atmosfeer, te verminderen.
Tutthil zei dat niet één, maar twee sterren verantwoordelijk zijn geweest voor het ontstaan van deze nevel. Wanneer één van de twee materiaal verliest zal de zwaartekracht van beide sterren dit materiaal als het ware ‘duwen’ in een dichte schijf die rond de twee sterren draait. Deze gebeurtenis zou kunnen forceren dat het licht en materiaal hieruit kan ontsnappen via de ‘polen’ van deze schijf, wat ervoor kan zorgen dat de nevel een vorm krijg van twee kegels.
De geel/oranje lijnen die verschijnen om de kegels dichter bij elkaar te brengen in het centrum van de nevel kan het resultaat zijn van een plotselinge ontploffing van één van de twee sterren. De uitbarsting heeft er ook voor gezorgd dat het materiaal nu in de vorm van een ring zichtbaar is. De onderzoekers interesseren zich bijzonder in de zwak waarneembare ring aan de buitenzijdes van elke kegel.
“Structuren zoals deze zijn ongewoon om in een nevel gezien te worden”, zegt Lloyd. “De hoge graad van regelmatigheid in dit geval zal misschien naar de interessante mogelijkheid wijzen dat deze banden schaduwen werpen door periodieke rimpelingen of golven op de oppervlakte van de binnenschijf dicht bij de ster in het centrum van de nevel.”
Een gelijkaardig proces heeft nog een nevel geproduceerd langs de Rode Vierkant nevel, die minder symmetrisch is dan zijn pas gevonden ‘neef’. De Rode Rechthoek nevel is op een bijna ideale oriëntatie aan de hemel verschenen vanaf de Aarde gezien.
Bron: New Scientist