Astronomen hebben het meest zware zwarte gat ontdekt dat ooit is waargenomen, zo heeft de ruimtevaartorganisatie NASA vanmiddag bekend gemaakt. Twee weken geleden verbrak een massief zwart gat met een massa van zestien zonsmassa’s het record nog, maar het stellaire zwarte gat in het dwergsterrenstelsel IC 10 heeft dit record inmiddels alweer verpulverd. De nieuwe recordhouder heeft een massa die gelijk is aan 24 tot 33 zonsmassa’s en bevind zich op een afstand van 2,4 miljoen lichtjaar van onze planeet, in het sterrenbeeld Cassiopeia.
Het pas ontdekte zwarte gat behoort tot een groep van zwarte gaten die gevormd worden als massieve sterren sterven. Deze stellaire zwarte gaten hebben doorgaans een massa van ongeveer tien zonsmassa’s. “We verwachtten niet dat we op zo’n massief zwart gaten zouden stuiten,” zei een duidelijk verbaasde Andrea Prestwich van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in Cambridge, Groot-Brittanië. “Het lijkt erop dat zwarte gaten die ontstaan wanneer een ster aan het einde van zijn leven komt veel zwaarder kunnen zijn dan we eerder veronderstelden.”
Ondanks zijn grootte is het zwarte gat in vergelijking met supermassieve zwarte gaten nog relatief klein. Dit zijn zwarte gaten die te vinden zijn in de kern van de meeste sterrenstelsels en doorgaans meer dan een miljoen of zelfs een miljard keer zo zwaar zijn als de zon. Astronomen schatten de massa van IC 10 X-1 op minimaal 24 zonsmassa’s, maar daar bestaan op dit moment nog wat onzekerheid over. Toekomstige observaties moeten daar een uitsluitsel over geven.
De massa van IC 10 X-1 kon berekend worden met behulp van een ster die het zwarte gat vergezelt. Eens in de zoveel tijd staat deze ster precies tussen de aarde en het zwarte gat in, waardoor de röntgenstraling die IC 10 X-1 uitstoot gedeeltelijk wordt geblokkeerd. De periodieke veranderen in de helderheid van de röntgenstraling van het zwarte gat werden opgemerkt in november 2006 met NASA’s Chandra X-ray Observatory. Observaties van NASA’s Swift-satelliet en de Gemini Telescope in Hawaï vertelden de astronomen meer over de baan van de metgezelster. Aan de hand van deze gegevens konden wetenschappers de massa van beide objecten berekenen.
Astronomen schatten de massa van de ster die het zwarte gat vormde op zo’n zestig zonsmassa’s. Het verbaast ze dat er nog zoveel massa is overgebleven na de ontploffing van de ster en dat er een massief zwart gat ontstond. De ster bezat waarschijnlijk weinig zware elementen, zoals waterstof en helium, die sneller geneigd zijn om door stellaire winden weggeblazen te worden. Hierdoor bleef er relatief veel massa over en werd er een massief zwart gat geboren.
