Eind september wees alles erop dat ESA’s Young Engineers Satellite YES-2 slechts gedeeltelijk geslaagd was. Maar na nauwkeurige analyse van de informatie blijkt volgens de bouwers dat het experiment veel beter gefunctioneerd heeft dan in eerste instantie werd gedacht.
De satelliet heeft zelfs een record in de ruimte gebroken: buiten de dampkring werd een draad van dertig kilometer uitgerold. Het YES-2 experiment werd ontwikkeld en gebouwd door studenten uit heel Europa onder leiding van het Leidse bedrijf Delta-Utec. Eind september vloog het mee als passagier op de onbemande Russische Foton-M3 onderzoeksmissie. Op 25 september rolde de dertig kilometer lange draad uit, met aan het eind een kleine capsule: Fotino.
Voorlopige gegevens lieten zien dat de draad slechts 8,5 kilometer was uitgerold. Wat daarna met Fotino gebeurde, was een raadsel. Uit nader onderzoek blijkt dat de missie een stuk succesvoller is verlopen dan werd gedacht. Want de computer die de totale lengte van de draad bijhield, miste slagen naar mate de draad sneller afwikkelde.
‘Tel je het totaal aantal signalen op, dan kom je op 8,5 kilometer’, zegt Michiel Kruijff van hoofdaannemer Delta-Utec uit Leiden. ‘Maar als je het ritme van de signalen bekijkt, zie je dat de draad helemaal is afgerold.’ Volgens Roger Walker, projectmanager namens ESA, is daarmee een belangrijk missiedoel geslaagd: ‘YES-2 heeft een record gebroken; dit was het langste door mensen gemaakte object in de ruimte!’
Niet alleen de uiteindelijke lengte van de draad was goed. Ook het tempo waarmee die uitrolde. En een kleine tussenstop in het uitrollen op 3,5 kilometer verliep helemaal volgens plan. Alleen het afremmen van de kleine Fotino-capsule aan het eind ging het mis, zegt Kruijff. Hoe dat kon gebeuren, wordt de komende weken onderzocht.
Eén vraag blijft open: wat is er met het ruimtepostpakketje Fotino gebeurd? Uit informatie van het Amerikaanse Space Surveillance Network blijkt dat de Foton-M3 onderzoekscapsule 1300 meter hoogte heeft gewonnen. Dit komt overeen met de verwachte baanverandering na het uitrollen van dertig kilometer draad. Verder heeft het Space Surveillance Network Fotino niet in de ruimte gedetecteerd, waaruit het YES-2 team opmaakt dat de capsule onmiddellijk na de afwikkeling in de atmosfeer is teruggekeerd.
Eenmaal op aarde kon Fotino drie dagen lang een signaal uitzenden voor het opsporingsteam. Dat signaal is nooit ontvangen. ‘Op dit moment kunnen we niets zeggen over het lot van de kleine capsule’, zegt Walker. ‘Hij kan verbrand zijn in de dampkring, gecrasht op aarde of geland zijn in een moeilijk bereikbaar gebied in Turkmenistan, Kazachstan of Siberië.’
Kruijff heeft het internet nog afgezocht naar UFO-meldingen en waarnemingen van vallende sterren en vuurbollen op de dag van de landing. Die waren er wel, maar geen van die meldingen hield verband met Fotino, zo bleek uit onderzoek.
Ook al is het lot van Fotino nog onbekend, YES-2 heeft de ruimtevaart wel één stap dichterbij succesvolle ‘ruimtepost’ gebracht, vindt Kruijff: ‘Als de remmen hadden gewerkt, was de missie perfect verlopen. We gaan onderzoeken wat het probleem was en proberen de missie daarna opnieuw uit te voeren. De gesprekken hierover beginnen binnenkort.’
YES-2 werd ontwikkeld door bijna vijfhonderd studenten uit de ESA-lidstaten, ESA-partnerstaten, Amerika, Rusland, Japan en Australië. Zestig studenten bouwden en testten de uiteindelijke hardware en software van de missie.
ESA’s afdeling Educatie werkt op dit moment al aan nieuwe studentenmissies. Onder andere aan de European Student Earth Orbiter (ESEO), die op de lanceerkalender staat van 2010. En de European Student Moon Orbiter (ESMO), die op z’n vroegst in 2011 wordt gelanceerd.