Astronomen hebben vandaag bekendgemaakt dat ze de jongste planeet die om een zonachtige ster cirkelt hebben gedetecteerd, een ontdekking die ten gunste valt van de meest vooraanstaande planeetvormingstheorie. Een ruwe schatting laat zien dat de exoplaneet zo’n acht tot tien miljoen jaar oud is, die in vergelijking met de 4,5 miljard jaar oude aarde nog maar een kleine peuter is. Met de ontdekking van deze planeet, die de naam TW Hya b heeft gekregen, is de jacht op jonge planeten buiten ons zonnestelsel van start gegaan.
Hete Jupiter
De pas ontdekte wereld is nog zo kinderlijk dat het de vorm van de protoplanetaire schijf, een ring van gas en stof die de moederster van TW Hya b omcirkelt, sterk beïnvloed. Dat betekent dat planeten binnen een tijdsbestek van tien miljoen jaar gevormd kunnen worden, nog voordat de schijf uiteen wordt gedreven door stellaire winden en straling, zo schrijven de onderzoekers die betrokken zijn bij de studie in de nieuwste uitgave van het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Met een massa die ongeveer tien keer zo groot is als die van ‘onze’ Jupiter, draait de planeet op een afstand van 60 miljoen kilometer van zijn moederster, die de naam TW Hydrae heeft, in het sterrenbeeld Waterslang (Hydra). De Hete Jupiter doet er 3,6 aardse dagen over om één baantje rond zijn moederster te draaien, die zich op een afstand van 180 lichtjaar van onze planeet bevindt.
Belangrijke ontdekking
Er wordt doorgaans verondersteld dat planeten ontstaan in schijven van stof en gas die pasgeboren sterren omcirkelen. Het detecteren van zo’n exoplaneet in zijn jeugd kan astronomen een grote hoeveelheid informatie geven over de vorming van deze objecten, en bovendien komen we op die manier ook meer te weten over wat er zich afgespeeld heeft in ons eigen zonnestelsel de afgelopen miljarden jaren. Volgens onderzoeker Johny Setiawan van het Max-Planck Institute for Astronomy in Duitsland heeft de ontdekking van dit planetenstelsel in wording voor de eerste keer het bestaan van deze zogeheten protoplanetaire schijven bevestigd. “Dit kan je een grote stap noemen in de zoektocht naar andere aardse werelden.”
Onjuiste ontdekkingen
Setiawan en zijn collega’s ontdekten hun nieuwe wereld door een schommeling te meten in de helderheid van de moederster, die veroorzaakt wordt door de aantrekkingskracht van de betreffende planeet. Deze methode van detecteren is erg populair onder astronomen, maar kan er ook af en toe naast zitten. In sommige gevallen dachten onderzoekers namelijk dat ze een nieuwe exoplaneet hadden ontdekt, maar konden de afwijking gekoppeld worden aan een ander object of fenomeen. Dat gebeurt vooral bij jonge planetenstelsels. Pasgeboren sterren zijn namelijk erg actief en door het optreden van vele veranderingen in de atmosferen van deze objecten kan er achtergrondruis ontstaan. Ook wanneer een ster om zijn as draait kunnen er problemen opduiken. “Maar ik denk dat de onderzoekers goed werk hebben gedaan,” zei Alan Boss, een wetenschapper van het Carnegie Institution in de Amerikaanse stad Washington ten slotte.