Vanaf vandaag kunnen we gedag zeggen tegen het record voor de meest verafgelegen gammauitbarsting die tot nu toe is waargenomen door astronomen, nu er op een afstand van ruim 7,4 miljard lichtjaar van de aarde een explosie heeft plaatsgevonden. GRB 070714B, de naam die de uitbarsting heeft gekregen, werd op 14 juli van het vorige jaar opgemerkt door NASA’s Swift-satelliet en bevindt zich ongeveer twee keer zo ver van onze planeet als de vorige recordhouder, zo hebben onderzoekers van de American Astronomy Society bekend gemaakt.
Gamma-uitbarstingen zijn de meest krachtige explosies in het universum en worden in twee verschillende groepen onderverdeeld: korte en lange uitbarstingen. De lange variant vindt doorgaans plaats wanneer een extreem massieve ster in botsing komt met een zwart gat, terwijl de korte explosies meestal worden veroorzaakt door twee compacte objecten, zoals neutronensterren die tegen elkaar aan botsen. In het geval van de in juli geregistreerde explosie moeten we het over de korte uitbarsting hebben, waarbij een enorme hoeveelheid energie vrijkwam toen vermoedelijk twee neutronensterren met elkaar in botsing kwamen en één groot zwart gat vormden.
De hoeveelheid energie die vrijkwam bij de explosie komt overeen met de tweede variant en werd gedurende drie luttele seconden in de interstellaire ruimte losgelaten. Astronomen richtten direct na de detectie van de uitbarsting door de Swift-satelliet hun telescopen op het aardse oppervlak op het object, en waren toen in staat om de nagloed van de explosie in kaart te brengen. Daardoor was het team ook in staat om het sterrenstelsel – waarin de gamma-uitbarsting plaatsvond – te in identificeren. Met behulp van het stelsel konden de astronomen uiteindelijk de afstand tussen het zwarte gat en de aarde te meten.
Toch bestaat er nog enige onduidelijkheid over GRB 070714B. Tijdens de uitbarsting blijkt namelijk honderd keer zoveel energie vrijgekomen te zijn dan normaal het geval is tijdens een kortdurende gamma-uitbarsting. De kans is daarom aanwezig dat de veroorzaker van de explosie gezocht moet worden bij een neutronenster en een zwart gat, of misschien bij de naar onze planeet uitgestoten straling. Die kan er voor gezorgd hebben dat de uitbarsting veel energieker leek dan eigenlijk het geval was, iets wat te vergelijken is met de flits van een fotocamera.
Artistieke impressie van de gamma-uitbarsting.