Voorloper van planetenstelsel ontwaard in dubbelstersysteem

Sterrenkundigen van de Universiteit van het in Duitsland gelegen stadsdistrict Jena zijn gestuit op een schijf van gas en stof rond een relatief jonge ster die aan de zuidelijke hemel te zien is. Het is pas de vierde keer dat men een voorloper van een stelsel waarin op een gegeven moment planeten geboren kunnen worden, zo wordt vermoed, vanaf het aardoppervlak heeft geobserveerd. Het planetenstelsel-in-wording bevindt zich op een afstand van vierhonderd lichtjaar van onze planeet in een systeem dat bestaat uit een heldere en een vrij zwakke ster en te vinden is in het sterrenbeeld Zuiderkroon (Corona Australis). Uit verdere waarnemingen aan de ring van materiaal moet blijken of de rotsblokken waaruit de schijf bestaat daadwerkelijk grote objecten kunnen gaan vormen in de verre toekomst.

Het team van onderzoekers heeft eens te meer weten te bwijzen dat dergelijke vondsten niet alleen gedaan kunnen worden met ruimtetelescopen. Vanuit de Atacama-woestijn in Chili wist het met behulp van een kijker van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht, de Very Large Telescope, de schijf te ontwaren. Het duo werd enkele jaren geleden, in 2001 om precies te zijn, al uitgebreid bestudeerd, maar de sterrenkundigen hadden de zeven daaropvolgende jaren nodig om de metingen die waren gedaan aan het lichtspectrum van de objecten te analyseren. Die vertelden hen meer over de dichtheid en de temperatuur van de dubbelster. “Dit is iets heel bijzonders,” zei professor Ralph Neuhäuser, die de leiding had over het team, over de ontdekking. “We vermoedden al langer dat er een protoplanetaire schijf tussen de objecten te vinden is.”

Toen bleek dat er veel meer infrarode straling uit het systeem afkomstig is dan normaal het geval is, werd dat vermoeden bevestigd. De straling komt vrij wanneer materie in dergelijke schijven van gas en stof afkoelt. In augustus zullen de onderzoekers opnieuw observaties verrichten vanuit Chili. Dan wil men bepalen of de radius van de ring van dertig AE, wat gelijk is aan dertig keer de afstand tussen de aarde en de zon, is veranderd sinds er voor het laatst metingen werden uitgevoerd. “Als we er in slagen om zo’n verandering waar te nemen en kunnen concluderen dat er één of meerdere planeten in het stelsel ontstaan, kan het proces dat zich afspeelt bij deze sterren ons mogelijk meer vertellen over de oorsprong van ons eigen zonnestelsel,” zei Neuhäuser tot slot.