Een internationaal team van astronomen, onder leiding van UvA-sterrenkundige Nanda Rea, heeft een nieuwe magnetar ontdekt. Van dit zeldzame type neutronenster zijn er slechts 15 bekend. Op 22 augustus 2008 kreeg NASA’s Swift-satelliet een automatische melding van een gigantische uitbarsting van röntgenstraling. Slechts 12 uur later richtten Rea en collega’s ESA’s XMM-Newton röntgentelescoop op de bron en konden de meest gedetailleerde spectra ooit opnemen tijdens het verloop van een magnetar-uitbarsting. Tijdens de meer dan vier maanden durende uitbarsting werden ook honderden kleinere erupties geregistreerd.
De door Rea en collega’s ontdekte magnetar, SGR 0501+4516, staat op zo’n 15.000 lichtjaar van de aarde en was onbekend voordat de uitbarsting zijn bestaan verried. Zo’n uitbarsting vindt plaats als het instabiele magnetische veld de korst van de ster vervormt waardoor materie in een zeer gewelddadige vulkanische eruptie naar buiten wordt gespuwd. Dit materiaal interacteert vervolgens met het magnetische veld, met nog meer vrijkomende energie als gevolg. De gammatelescoop Integral ontdekte deze hoog-energetische straling vijf dagen na de initiële uitbarsting. Binnen tien dagen was deze straling weer verdwenen.
Neutronensterren zijn de overblijfselen van zware sterren en bestaan voor het grootste deel uit neutronen. Een neutronenster heeft een diameter van 20 km, maar is zwaarder dan de zon. Een theelepel neutronenster-materiaal weegt ongeveer 100 miljoen ton. Andere karakteristieke eigenschappen van een neutronenster zijn een snelle rotatie en een sterk magnetisch veld. Magnetars vormen een aparte klasse van neutronensterren. Magnetars zijn jonge neutronensterren met een ultra-sterk magnetisch veld, zo’n 10 miljard keer sterker dan dat van de aarde. Ze vormen de krachtigste magneten in de kosmos.
Blijf daar maar uit de buurt met je pinpasje…
En met de vullingen in je kiezen…
Maar serieus: dit is echt ongelooflijk!
Uit welk meteriaal bestaat zo’n theelepel?
Een neutronenster bestaat (zoals de naam al aangeeft) uit neutronen.
In sterren met extreem hoge dichtheid en temperatuur worden atomen ontdaan van hun elektronen. Men noemt dit gedegenereerde materie. Een voorbeeld van zo’n ster zijn de witte dwergen. Je hebt dan “naakte” atoomkernen in een “brei” van elektronen. Die kernen bestaan meestal uit het atoom ijzer en een reeks lichtere elementen. Bij neutronen sterren echter worden de elektronen met zo’n grote kracht tegen de protonen van de kern gedrukt, dat deze protonen samen met een elektron neutronen gaan vormen. Omdat de rest van een atoomkern alreeds uit neutronen bestond, hou je dus alleen nog maar neutronen over. M.a.w. geen elementen meer zoals ijzer, maar puur alleen nog maar neutronen.
Alleen aan het oppervlak van een neutronen ster bevinden zich nog “normale” atoom kernen. De “korst” van een neutronen ster bestaat dus voornamelijk uit ijzer.