“Welkom… in de echte wereld” – het is een bekend citaat uit The Matrix, een film die in 1999 het nodige opzien baarde en zich afspeelt in een door machines beheerste wereld waarin mensen in een diepe slaap worden gehouden en deel uitmaken van een computersimulatie. Het idee is niet nieuw; het verhaal is gebaseerd op denkbeelden van westerse filosofen als Plato en op ideeën uit onder meer het boeddhisme. Sindsdien is al vaak de vraag gesteld of wij in een soortgelijke simulatie zouden kunnen leven. Fysici denken nu een methode te hebben gevonden waarmee deze vraag mogelijk kan worden beantwoord. (meer…)
Volgens fysici zou een warp-drive, een concept uit de bekende Star Trek-franchise waarmee men sneller dan het licht kan reizen, niet zo onrealistisch zijn als eerder werd gedacht. De realisatie van een eerste concept voor de warp-drive, in 1994 gepubliceerd door de Mexicaanse wiskundige Miguel Alcubierre, werd tot voorheen niet voor mogelijk gehouden, omdat een dergelijke aandrijving een enorme hoeveelheid energie zou vereisen. Daar lijkt nu echter verandering in te zijn gekomen. (meer…)
Er is een indrukwekkende video verschenen van de afdaling van rover Curiosity, die op 6 augustus jongstleden zijn einddoel Mars bereikte, naar het oppervlak van onze buurplaneet. De beelden laten zien hoe het laboratorium zijn hitteschild hoog in de dampkring afstoot, waarna het met behulp van enkele raketten wordt afgeremd en tot stilstand komt. Het filmpje bestaat uit losse opnamen die enkele dagen na de landing van het voertuig werden vrijgegeven en door een amateur zijn gecombineerd tot een realtime video, vergezeld door bijpassende muziek. (meer…)
Voormalig astronaut Neil Armstrong is overleden. Hij is 82 jaar oud geworden. Dat meldt persbureau Reuters vanavond. Hij was de eerste mens die voet zette op de maan in 1969. Armstrong onderging eerder deze maand, slechts twee dagen na zijn verjaardag op 5 augustus jongstleden, nog een zogeheten overbruggingsoperatie aan zijn hart vanwege enkele verstopte kransslagaders. De complicaties die zich daarbij voordeden zouden hem fataal zijn geworden. (meer…)
Voor de eerste keer hebben onderzoekers kunnen ‘aanschouwen’ hoe een planeet verslonden wordt door haar moederster, een lot dat de aarde over enkele miljarden jaren ook te wachten staat. Het team vond hier het bewijs voor door de samenstelling van de moederster te bestuderen. Daarnaast vermoedt men dat een andere planeet die de ster omcirkelde in een ongewone baan is ‘gelanceerd’ op het moment dat de nabijgelegen buurplaneet ten prooi viel aan haar grote metgezel. (meer…)
Aan de veelbelovende missie van de Russische ruimtesonde Phobos-Grunt kwam na de lancering van het vaartuig in november van het afgelopen jaar een vroegtijdig einde. De sonde strandde in een baan om de aarde en kwam vorige week ergens in de Stille Oceaan terecht. Opmerkelijk genoeg werd al vrij snel de suggestie gewekt dat er wellicht sprake zou zijn van sabotage, hoewel concrete aanwijzingen daarvoor ontbraken. Volgens Russische krant Kommersant is het vaartuig echter per ongeluk beschadigd, en wel door een radarstraal afkomstig van een Amerikaanse militaire basis. (meer…)
Het bestaan van zwarte gaten, voor het eerst voorspeld in de alom bekende algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein, wordt inmiddels ondersteund door tientallen jaren aan observaties, metingen en experimenten. Het is tot op heden echter niet mogelijk geweest om één van deze maalstromen, wiens overweldigende aantrekkingskracht zelfs de ruimtetijd kan beïnvloeden, direct waar te nemen en in beeld te brengen. Een groep onderzoekers wil hier nu verandering in gaan brengen en gaat binnen afzienbare tijd met meer dan vijftig radiotelescopen wereldwijd de uitdaging aan. (meer…)
Eén jaar geleden berichtte AstroVersum dat we misschien een meteorenregen in oktober 2011 konden verwachten. Nu is het zo ver, het is oktober 2011 en hoe staat het met deze meteorenregen? Na het bericht van vorig jaar zijn er nauwelijks nieuwe berichten omtrent deze meteorenregen verschenen, tot de afgelopen paar dagen. (meer…)
Op het eerste gezicht zou een weerman of weervrouw op onze buurplaneet Venus een zeer makkelijke of een zeer saaie baan hebben, afhankelijk van hoe je het bekijkt. Het is algemeen bekend dat het klimaat op de kokend hete wereld vrij onplezierig is; boven diens oppervlak, waar een temperatuur heerst van circa 470 graden Celsius, hangt een verstikkende deken van wolken van zwavelzuur en een dampkring die ruim negentig keer zoveel druk uitoefent als de onze. Een nieuwe studie laat echter zien dat het weer op Venus interessanter is dan gedacht, nu het enkele bijzondere verschijnselen die gaande zijn in diens atmosfeer aan het licht heeft gebracht. (meer…)
Er stroomt al ruim 3,8 miljard jaar vloeibaar water op de aarde, sinds vlak na het ontstaan van onze planeet. Het bewijs hiervoor komt van gesteente dat dateert uit de jaren waarin water zich over het aardoppervlak verspreidde. Paleontologen en geologen zitten echter met de handen in het haar, aangezien de zon destijds ongeveer dertig procent zwakker was dan vandaag de dag en zodoende niet genoeg warmte af zou hebben gegeven om het water op onze planeet vloeibaar te houden. Deze paradox houdt wetenschappers al sinds de zeventiger jaren bezig en een oplossing lijkt nog lang niet in zicht. (meer…)
Een team van onderzoekers onder leiding van Rinus Wortel van de Universiteit van Utrecht heeft aangetoond dat het continent Europa langzaam onder Afrika schuift en zodoende een nieuwe subductiezone ontstaat. De twee continenten komen al vele miljoenen jaren samen, waarbij de noordelijke rand van de Afrikaanse tektonische plaat in een langzaam tempo onder de Euraziatische plaat verdwijnt. De nieuwe studie van Wortel en collega’s laat echter zien dat dit proces is vastgelopen en de rollen langzaam maar zeker aan het omdraaien zijn. (meer…)
In een ongedwongen gesprek tijdens de lunch in 1950 stelde de Italiaans-Amerikaanse fysicus Enrico Fermi een tegenwoordig bekende vraag: als intelligent leven zich vele malen in ons stelsel en verderop ontwikkeld heeft, waarom zien we daar dan niets van? Deze alom bekende paradox, de zogeheten ‘Fermi-paradox’, kan op een aantal verschillende manieren verklaard worden. Leven, laat staan intelligent leven, zou vrij zeldzaam zijn, intelligente beschavingen zouden vaak ten onder gaan aan hun eigen technologie en mochten er ergens buitenaardse levensvormen rondzwerven, dan zouden ze te bang zijn om ons te storen. Fysicus Adrian Kent komt nu echter met een nieuwe, totaal andere mogelijkheid. (meer…)
Een team van onderzoekers heeft het meest massieve verafgelegen cluster, het 1,3 duizend biljoen zonnemassa’s wegende object SPT-CLJ2106-5844, tot op heden gevonden. Met deze massa, ruim duizend keer groter dan die van de Melkweg, is het cluster het meest massieve object dat tot op de dag van vandaag is ontdekt in het verafgelegen deel van het universum. Er bestaan dan wel enkele andere clusters die nog veel massiever zijn, maar omdat deze op een veel kleinere afstand van ons verwijderd zijn, hebben ze miljarden jaren langer de tijd gehad om materie te ‘verorberen’ en aan massa te winnen. (meer…)
De alles vernietigende tsunami van 2004 in de Indische Oceaan, die aan bijna 250.000 mensen het leven kostte, was het gevolg van de eerste aardbeving met een kracht van 9,0 op de Schaal van Richter sinds 1967. Naar aanleiding van deze beving en de reeks kleinere, maar nog steeds verwoestende bevingen in Haïti, Chili en Nieuw-Zeeland, die dit jaar voorbij werden gestreefd door de zware zeebeving ten oosten van Japan, vragen onderzoekers zich af of het aantal zware aardbevingen toe aan het nemen is. Is het mogelijk dat er een verband bestaat tussen de bevingen of is er sprake van puur toeval? (meer…)
In november dit jaar zal één van de grootste potentieel gevaarlijke asteroïden die rondzweven in het zonnestelsel – als het gaat om de kans op een botsing met de aarde – onze planeet op een betrekkelijk kleine afstand passeren. De afstand tussen de aarde en de asteroïde 2005 YU55, een rots met een diameter van vierhonderd meter, bedraagt op 8 november slechts iets meer dan driehonderdduizend kilometer, wat overeenkomt met 0,85 keer de afstand tussen onze planeet en de maan. (meer…)
De ruimtetelescoop Hubble is getuige geweest van een bijzonder schouwspel bij een ster die zijn laatste restjes nucleaire brandstof verbruikt. De ster, gelegen in de zogeheten Westbrook-nevel, heeft in zijn laatste levensfase een vreemde en onregelmatige bundel van straalstromen en wolken doen ontstaan. De instabiele buitenste lagen van de ster stoten een giftig brouwsel van gassen, waaronder koolmonoxide en blauwzuurgas uit en het resultaat van deze opleving in de activiteit van de ster is nu te zien op een nieuwe foto. (meer…)
Een nieuw rapport beveelt een drietal planetaire missies aan voor het decennium 2013 tot 2022 dat tot een groot aantal belangrijke nieuwe ontdekkingen over het zonnestelsel zou kunnen leiden. De missies zouden in het teken moeten staan van onze buurplaneet Mars, ijsmaan Europa en gasreus Uranus. In het rapport, opgesteld door het National Research Council, komt men verder met het advies om de aandacht te verleggen naar missies op kleinere schaal en enkele of alle voorgestelde grootschalige missies uit te stellen, mocht het budget van de ruimtevaartorganisatie NASA niet toereikend genoeg zijn. (meer…)
Richard Hoover, gerenommeerd wetenschapper van de ruimtevaartorganisatie NASA, claimt op kleine fossielen van buitenaardse levensvormen gestuit te zijn in de overblijfselen van een meteoriet. Het onderzoek waaruit dat blijkt werd, samen met foto’s van de microscopische regenworm-achtige schepsels, afgelopen vrijdag gepubliceerd in Journal of Cosmology, dat gratis online verkrijgbaar is. De resultaten hebben tot zowel opwinding als scepsis geleid en zullen binnen afzienbare tijd bekeken worden door een groot aantal experts. (meer…)
Eén van vele intrigerende concepten in de relativiteitstheorie van Einstein is het idee van gesloten tijd-achtige krommen, banen in de ruimtetijd die na een bepaalde tijd terugkeren op hetzelfde punt en dus gesloten zijn, maar wel tijd-achtig zijn en dus door massieve deeltjes gevolgd kunnen worden. Als zodanig zouden dergelijke krommen, ook wel CTC’s genoemd, de mogelijkheid bieden om terug in de tijd te reizen. (meer…)
Verborgen in de grote hoeveelheid gegevens van de Kepler-telescoop bevindt zich een planetair systeem dat bestaat uit twee planeten die in dezelfde baan om hun moederster draaien. Mocht de ontdekking worden bevestigd, dan zou de vondst de theorie dat de aarde haar baan ooit met een hemellichaam ter grootte van buurplaneet Mars deelde ondersteunen. De botsing tussen onze planeet en het object, dat al eerder omgedoopt werd tot Theia, had mogelijk het ontstaan van de maan tot gevolg. (meer…)
Het koraalrif op de zeebodem kan tegen 2050 geheel verdwijnen zijn, tenzij er met spoed maatregelen worden genomen om de gevaren die het ‘regenwoud van de zee’ loopt te verminderen. Een vandaag gepubliceerd rapport van de denktank van het World Resources Institute laat zien dat de opwarming van de zeeën, verzuring van de oceanen door de uitstoot van koolstofdioxide, scheepvaart, overbevissing, kustontwikkeling en afname van de bedrijvigheid in de landbouw een bedreiging vormen voor het koraalrif, waar honderden miljoenen mensen afhankelijk van zijn. (meer…)
Dankzij een nieuwe studie hebben onderzoekers de eerste nauwkeurige schatting van hoeveel sneller de kern van de aarde in vergelijking met de rest van de planeet draait weten te maken. Het was al langer bekend dat de aardkern sneller draaide, maar men heeft nu ontdekt dat eerder gemaakte schattingen onjuist waren en dat de kern veel langzamer beweegt dan eerder werd verondersteld – slechts één graad in een miljoen jaar in plaats van één graad per jaar. (meer…)
De astronauten aan boord van het internationaal ruimtestation ISS zullen over een niet al te lange tijd een nieuwe kamergenoot hebben. Dit keer geen mens, maar een humanoid. Eind deze maand moet Space Shuttle Discovery tijdens missie STS-133 de ruim 135 kilogram wegende robot Robonaut 2, ook wel bekend als ‘R2’, afleveren bij het ISS, waar het de eerste humanoïde robot zal zijn die reist naar en werkt in de ruimte. Het door NASA en General Motors ontwikkelde apparaat moet verschillende taken van de bemanningsleden in het complex over gaan nemen. (meer…)
Morgenochtend zal er in ons land, mits de weergoden ons goed gezind zijn, een gedeeltelijke zonsverduistering zichtbaar zijn. Tussen 8:02 uur en 10:40 uur wordt onze ster bedekt door de maan, waarbij het maximum van de eclips bereikt wordt om 9:17 uur. Ongeveer 77% van de diameter van de zonneschijf gaat op dat moment schuil achter onze natuurlijke satelliet. Vanwege de lage stand van de zon ten tijde van de eclips en de slechte weersvooruitzichten zal het enige moeite kosten om de zonsverduistering te kunnen aanschouwen. (meer…)
Terwijl we hier op aarde enkele dagen geleden vierden dat we in een nieuw jaar aan zijn beland, vieren twee robots op Mars deze maand hun eigen mijlpaal: ze verblijven al maar liefst zeven jaar op de rode planeet. De rover Spirit, niet veel groter dan een golfkarretje, landde op 4 januari 2004 op onze buurplaneet. Zijn ‘broertje’ Opportunity maakte drie weken later, op 25 januari, contact met de het Martiaanse oppervlak. Het tweetal zou oorspronkelijk negentig dagen onderzoek blijven verrichten. (meer…)
Volgens Chinese staatsmedia zal China in oktober van dit jaar haar eerste ruimtevaartuig lanceren dat in een baan om onze buurplaneet Mars moet gaan draaien. De sonde, Yinghuo-1 genaamd, zou oorspronkelijk in oktober 2009 samen met de Phobos Explorer, een vaartuig van Russische makelij op weg gaan naar de rode planeet en zijn grootste maan Phobos, maar de lancering vanaf het Baikonoer Cosmodrome werd destijds om onbekende redenen uitgesteld. (meer…)
De bewering dat de atmosfeer van onze buurplaneet Mars methaan bevat, hetgeen de suggestie wekt dat er leven te vinden kan zijn op de planeet, is mogelijk te voorbarig. Volgens een team van onderzoekers wordt het bewijs voor de aanwezigheid van methaan op de rode planeet mogelijk veroorzaakt door methaan in de dampkring van de aarde. Bij observaties aan de planeet zou men ten onrechte verondersteld hebben dat het om Martiaans methaangas ging. (meer…)
Wanneer een boom op een andere wereld dan de onze omvalt, zouden we dat dan merken? Christopher Doughty van de Universiteit van Oxford en Adam Wolf van de Princeton-universiteit denken van wel. Volgens hen zorgt de schaduw van bomen ervoor zorgt dat de hoeveelheid licht die een planeet reflecteert verandert wanneer het zijn moederster omcirkelt. Wanneer een planeet vanaf de aarde gezien achter zijn metgezel staat, zouden de bomen een kleine zichtbare schaduw werpen. (meer…)
Na een interplanetaire reis van meer dan zes maanden arriveerde een ruimtevaartuig van Japanse makelij gisteren bij onze buurplaneet Venus, maar het lot van haar missie om de extreme weeromstandigheden op de zeer warme planeet te bestuderen is onzeker. De driehonderd miljoen dollar kostende ruimtesonde Akatsuki moest gisteren na aankomst haar stuurraketten laten ontbranden om in de beoogde langgerekte baan om de met wolken bedekte wereld te komen draaien. (meer…)
Op het oppervlak van de zon heeft gisteren een enorme uitbarsting plaatsgevonden. Het ‘mega-filament’ van zonnemagnetisme kwam, zoals verwacht, gisteravond in uitbarsting, hetgeen tot gevolg had dat een naar schatting 700.000 kilometer lange protuberans de ruimte in werd geslingerd. Het Solar Dynamics Observatory, een zonneobservatorium dat onze ster voortdurend in de gaten houdt, wist bijzondere opnamen van de eruptie te maken. (meer…)
De lancering van een drietal satellieten van Russische makelij afgelopen zaterdag is volgens verschillende bronnen mislukt. De satellieten, die met een vanaf het Baikonoer Cosmodrome in Kazachstan gelanceerde Proton-raket in een baan om de aarde gebracht hadden moeten worden, zijn naar verluidt kort na vertrek in de Stille Oceaan terechtgekomen, om precies te zijn ten noorden van Hawaï. Dat heeft een woordvoerder vandaag bevestigd. (meer…)
Naar aanleiding van de aankondiging van een persconferentie over een belangrijke ontdekking op het gebied van astrobiologie door de ruimtevaartorganisatie NASA is er vandaag enige beroering op het internet ontstaan. Hoewel de vondst naar verluidt een grote impact heeft op zoektocht naar buitenaards leven, is enige nuance wel op zijn plaats. In tegenstelling tot wat door velen wordt beweerd, is het namelijk niet zo dat er bewijs is gevonden voor het bestaan van buitenaards leven. (meer…)
Tot voor kort werd verondersteld dat botsingen tussen sterrenstelsels de enige manier waren waarop deze konden groeien. Maar nieuw bewijs dat is verzameld door een team van onderzoekers doet de suggestie wekken dat ook iets anders de meeste de stelsels kan hebben beïnvloed, en wel op een iets minder verstorende manier. Het beantwoordt mogelijk de vraag waarom de massa van de meeste stelsels binnen enkele miljarden jaren na de oerknal sterk toenam. (meer…)
Een internationaal team van onderzoekers heeft gezien wat er gebeurt wanneer asteroïden met elkaar in botsing komen. Gedurende vijf maanden bestudeerde men de nasleep van de botsing van twee objecten in de asteroïdengordel met de ruimtetelescoop Hubble en wist zo de vreemde, komeetachtige staart van puin die het tot gevolg had te bestuderen. Het onderzoek vertelt ons iets over wat dergelijke ontmoetingen bijdragen aan de verspreiden van stof door het zonnestelsel. (meer…)
De kleine periodieke komeet 103P/Hartley 2 nadert onze planeet gestaag. Het object scheert op 20 oktober aanstaande op een afstand van ongeveer 0,12 AE langs de aarde en kan tegen die tijd mogelijk met het blote oog zichtbaar zijn aan de hemel vanuit een donker gebied. Hartley 2 bevindt zich op dit moment in het sterrenbeeld Perseus en is met een verrekijker een gemakkelijke prooi. De komeet passeerde vanaf het aardoppervlak gezien afgelopen nacht het bekende Dubbelcluster. (meer…)
Vandaag passeert de aarde de overblijfselen van een oeroude komeet, al zal er naar verwachting niet veel te zien zijn van de meteorenregen die het tot gevolg heeft. De bron van deze jaarlijkse meteorenzwerm, de Draconiden, is stof en puin dat ooit voor een deel de komeet Giacobini-Zinner vormde. In tegenstelling tot meteorenregens als de Perseïden en de Leoniden staan de Draconiden niet bekend om hun spectaculaire verschijning. Dat zou volgend jaar echter anders uit kunnen pakken. (meer…)
Onderzoekers hebben door gebruik te maken van gegevens die verzameld zijn door de ruimtesonde Cassini ontdekt dat Saturnus’ binnenste manen bedekt zijn met kleurvolle banden en vlekken. De rood- en blauwachtige tinten op de ijzige oppervlaktes van vijf manen lijken het gevolg te zijn van grote en kleine onderlinge bombardementen. Hiermee heeft men mogelijk een verklaring gevonden voor het raadselachtige ‘Pac-Man’-patroon dat eerder werd gevonden op maan Mimas. (meer…)
De atmosfeer van Saturnus’ grootste maan Titan bevat mogelijk complexe organische moleculen die de bouwstenen vormen van leven zoals wij dat kennen, zo suggereert een nieuwe studie. In een laboratorium simuleerden onderzoekers mogelijke chemische reacties die zich hoog in de dampkring van de maan voltrekken. Daaruit bleek dat talloze complexe moleculen, waaronder aminozuren en nucleotidebasen, zonder al teveel moeite gecreëerd zouden kunnen worden. (meer…)
In het ringenstelsel van planeet Saturnus zijn verschillende gaten te vinden, waarvan het grootste deel ontstaan is dankzij kleine manen die ‘schapendrijvend’ het puin in beweging zetten. Maar één gat is mogelijk gevormd door gravitationele verstoringen van Saturnus’ grootste maan Titan, die tsunami-achtige golven van tot drie kilometer hoog de C-ring in stuurt, waardoor het als een kromgetrokken, ongelijke grammofoonplaat op een draaitafel begint te spinnen. (meer…)
Bubbelend zeewater onder een korst van ijs zou een verklaring voor een raadsel rond de bekende geisers van Saturnus’ maan Enceladus kunnen vormen.. Een nieuw model dat opgesteld is aan de hand van gegevens die verzameld zijn door de ruimtesonde Cassini wekt de suggestie dat het water, gas, stof en de warmte in de fonteinen die uitgestoten worden door de maan afkomstig zijn van zeewater dat van de oceaan tot het oppervlak van het ijs en terug circuleert. (meer…)
Een team van onderzoekers heeft een planeet die ongeveer even groot en drie keer zo massief is als de aarde ontdekt bij een nabijgelegen ster op een afstand waar het zich in het midden van de bewoonbare zone bevindt, waar vloeibaar water zou kunnen voorkomen op diens oppervlak. Indien de vondst bevestigd wordt, zou het de meest aardachtige planeet waar men tot nu op gestuit is en het eerste sterke bewijs zijn voor een mogelijk bewoonbare wereld. (meer…)
Het is alom bekend dat de ruimtesonde Cassini, die al ruim zes jaar onderzoek verricht aan ringenplaneet Saturnus en diens manen, geregeld beelden naar de aarde verstuurd die ons doen verbazen. De laatste opname die één van de camera’s van het vaartuig heeft weten te produceren, is echter wel heel bijzonder. Het toont de manen Dione en Rhea, die vanwege het feit dat het tweetal op één lijn stond met de sonde samengesmolten lijken te zijn. Een optische illusie in de ruimte, dus. (meer…)
Een team van onderzoekers heeft meer dan tweeduizend opnamen die tot stand zijn gekomen dankzij het VIMS-instrument van de ruimtesonde Cassini, die sinds juli 2004 in een baan om ringenplaneet Saturnus draait, gebruikt om het eerste langdurige onderzoek naar het weer op diens maan Titan uit te voeren waarbij bepaald kon worden wat voor invloed de equinox hier op heeft. Uit de observaties blijkt dat de wolken in diens atmosfeer verdwijnen naarmate de lente nadert. (meer…)
Het mysterie rond de grote hoeveelheid methaan die enkele jaren geleden in de atmosfeer van onze buurplaneet Mars werd gevonden, is weer iets groter geworden. Dankzij observaties van de Mars Global Surveyor – die ruim tien jaar in een baan om de rode planeet draaide – heeft een team van onderzoekers namelijk weten te bepalen dat het methaan slechts minder dan een jaar aanwezig blijft in de dampkring van de planeet. Dat is aanzienlijk korter dan men voorheen dacht. (meer…)
De zon betreedt op dit moment langzaam maar zeker de actieve periode van haar elfjarige zonnecyclus na maanden geen noemenswaardig teken van activiteit vertoond te hebben. Als gevolg daarvan was er afgelopen woensdag een indrukwekkende zonnevlam zichtbaar op het oppervlak van onze ster. Bij de uitbarsting kwam een C3-klasse zonnevlam vrij, die overigens niet op onze planeet gericht was. (meer…)
Studenten zijn tijdens het bestuderen van enkele opnamen die tot stand zijn gekomen dankzij de camera aan boord van de in een baan rond de maan draaiende Lunar Reconnaissance Orbiter gestuit op twee natuurlijke bruggen op de kant van de maan die vanaf onze planeet niet zichtbaar is. De grootste brug is naar schatting twintig meter lang en zeven meter breed en is daarmee ongeveer twee keer zo groot als diens kleinere buur. (meer…)
Op het oostelijk halfrond van onze buurplaneet Mars is in de buurt van de evenaar een raadselachtige geografische depressie te vinden. Orcus Patera, zoals het gebied wordt genoemd, bevindt zich tussen de twee vulkanen Elysium Mons en Olympus Mons en is een krater waarvan de manier waarop het precies ontstaan is een raadsel blijft. Op een nieuwe opname die tot stand is gekomen dankzij de Europese ruimtesonde Mars Express is het gebied nu in zijn volle glorie te aanschouwen. (meer…)
De ruimtetelescoop Kepler heeft het eerste planetenstelsel gedetecteerd waarvan men meer dan één planeet voor dezelfde ster heeft zien trekken. De aanwijzingen voor de overgang van de twee verschillende planeten zijn afkomstig uit de gegevens die het vaartuig over de zonachtige ster Kepler-9 heeft verzameld. De twee objecten zijn, niet geheel onverwacht, Kepler-9b en 9c genoemd. De vondst is het resultaat van een reeks van observaties aan meer dan 156.000 sterren. (meer…)
Volgens een gerenommeerde astronoom moet in de zoektocht naar buitenaards leven rekening worden gehouden met ‘levende machines’. Seth Shostak van het SETI-project is van mening dat men zich niet blind moet staren op radiosignalen die afkomstig zijn van werelden zoals de aarde, zo zegt hij in het wetenschappelijk tijdschrift Acta Astronautica. Hij acht de kans groot dat een beschaving in staat is om kunstmatige levensvormen te creëren, indien radiotechnologie voorhanden is. (meer…)
Onderzoekers zijn in staat om iets te leren over de atmosferen en oppervlakten van planeten door hun spectra - het licht dat ze reflecteren of absorberen in verschillende golflengten -…
Onderzoek heeft uitgewezen dat er een kans van één op duizend bestaat dat de potentieel gevaarlijke asteroïde 1999 RQ36 ooit in botsing zal komen met de aarde. Meer dan de…
Afgelopen maand maakte het team van onderzoekers dat zich bezighoudt met de missie van de ruimtetelescoop Kepler, die sinds maart op zoek is naar aardachtige planeten elders in het heelal…
Op een nieuwe opname die gemaakt is door de ruimtetelescoop Hubble is het sterrenstelsel NGC 1533 in het sterrenbeeld Goudvis (Dorado) te zien. Het in beeld gebrachte object is ongeveer…
In 1994 kwam de komeet Shoemaker-Levy 9 in botsing met planeet Jupiter. De gebeurtenis, die leidde tot het ontstaan van grote zwarte vlekken die langdurig in de atmosfeer van de…
Een bolvormige sterrenhoop en een planeet. Het verband? Dat zit in het feit dat beide objecten te zien zijn op een bijzondere opname, afkomstig van de ruimtesonde Cassini. Op 29…
Er is een bijzondere gebeurtenis gaande in de atmosfeer van onze planeet. Hoog boven het oppervlak van de aarde, waar de dampkring overloopt in de ruimte, is een ijle laag…
Een hevige kosmische explosie heeft de grootste uitbarsting van röntgenstraling ontketend die tot op de dag van vandaag in de verre ruimte is gedetecteerd, een signaal dat zo helder was,…
Een groot aantal van de meest bekende kometen, met inbegrip van Halley, Hale-Bopp en, meest recentelijk, McNaught hebben het levenslicht in een baan rond andere sterren gezien, zo suggereert een…
Voor het eerst zijn wetenschappers in staat geweest om materie die opgeslokt wordt door supermassieve zwarte gaten te observeren. Een team van onderzoekers van de Universiteit van Melbourne dat onder…
De door Robert McNaught op 9 september 2009 ontdekte komeet C/2009 R1 (McNaught) wordt vanaf het noordelijk halfrond langzaam maar zeker steeds beter zichtbaar aan de hemel. Het ijzige rotsblok…
Het centrum van melkwegstelsel is een plek die al langer tot onze verbeelding heeft gesproken. De kern bevat een supermassief zwart gat dat verscholen ligt achter een grote hoeveelheid stof…
Het universum herbergt een veelheid aan sterrenstelsels. Deze stelsels zijn niet gelijkmatig verdeeld, maar maken deel uit van draadvormige structuren. De filamenten strekken zich uit over het gehele heelal en…
In de zoektocht naar water voor astronauten die in de toekomst mogelijk op de maan verblijven kunnen stofpluimen die vanuit kraters de ‘lucht’ in worden geloodst mogelijk een helpende hand…
De astronauten aan boord van het internationaal ruimtestation ISS zullen over een niet al te lange tijd een nieuwe kamergenoot hebben. Dit keer geen mens, maar een humanoid. In september…
Hetgeen dat je hieronder ziet is één van de eerste opnamen van het Solar Dynamics Observatory (SDO), wiens camera de meest gedetailleerde beelden van onze ster tot op heden heeft…
In een relatief nabijgelegen sterrenstelsel is een team van onderzoekers van de Universiteit van Manchester gestuit op een eigenaardig nieuw object. Het object, wiens radiogolven zeer plotseling opgemerkt werden en…
Ik herinner het me nog als de dag van gisteren. Een avond, begin mei 2008. Ik stond met mijn telescoop, één van het type Dobson van het merk Skywatcher de…
Kan ons heelal zich in het inwendige van een wormgat dat zelf deel uitmaakt van een zwart gat dat binnen een veel groter universum ligt bevinden? Een dergelijk scenario waarin…
Vanmiddag om 12:21 uur Nederlandse tijd is het ruimteveer Discovery met aan boord zeven bemanningsleden succesvol vertrokken richting het internationaal ruimtestation ISS. De Space Shuttle vervoert ruim 7700 kilogram aan…
Iets meer dan vier jaar geleden, om precies te zijn op 29 november 2005, landde een Japanse ruimtesonde genaamd Hayabusa op een kleine asteroïde in de hoop monsters van diens…
Tot op de dag van vandaag heeft geen enkel voertuig bewijs gevonden voor de aanwezigheid van op koolstof gebaseerde moleculen op onze buurplaneet Mars, waar het leven zoals wij dat…
Rond de klok van acht uur is vanavond een heldere vuurbol gezien vanuit verschillende delen van Nederland. Een meteoor zou langzaam van het noordoostelijke naar het zuidwestelijke deel van de…
Onze buurplaneet Mars lijkt op het eerste gezicht een dode wereld. Niet alleen omdat het boven diens oppervlak naar alle waarschijnlijkheid geen plaats biedt aan levensvormen, maar ook vanwege het…
De geboorte van de meest massieve sterren, die tien tot honderd keer zo zwaar zijn als de zon, is al enkele decennia een raadsel geweest. Dergelijke sterren zijn massief genoeg…
De analyse van nieuwe gegevens over de bewegingssnelheid van sterren heeft uitgewezen dat er een kans van 86 procent bestaat dat de oranje dwergster Gliese 710 binnen een tijdsbestek van…
De uit Japan afkomstige astronaut Soichi Noguchi, die op dit moment in het ruimtestation ISS verblijft, heeft de eerste satellietbeelden van de aardbeving die deze ochtend dicht bij de kust…
De ruimtesonde New Horizons is donderdag op de helft van diens reis naar de ijzige dwergplaneet Pluto en diens manen beland. De kilometerteller van het ruimtevaartuig overschreed de grens van…
Is het een vliegtuig, een UFO of toch een heldere ster? Geen van allen. Het is onze zusterplaneet Venus die de komende tijd de dominante rol van gasreus Jupiter aan…
De op onze buurplaneet Mars verblijvende rover Spirit veegt, schraapt en ontfutselt al ruim zes jaar lang geheimen uit het afschrikwekkende oppervlak van de rode planeet. Nu het voertuig op…
Hoewel kometen beschouwd worden als één van oudste, meest primitieve objecten in het zonnestelsel heeft een nieuw onderzoek naar de komeet Wild 2 uitgewezen dat het materiaal dat zich lang…
Volgens Martin John Rees, een vooraanstaande Britse astrofysicus en kosmoloog, is het mogelijk dat er te midden van ons levensvormen aanwezig zijn waarvan het bestaan voorbij het menselijke begrip gaat,…
De eigenaardige Martiaanse maan Phobos zal met ingang van vandaag weer verschillende keren bezocht worden door de Europese ruimtesonde Mars Express. Op woensdag 3 maart aanstaande nadert het vaartuig het…
Op een nieuwe opname van de Gemini North-telescoop is het dynamische en soms ‘gewelddadige’ proces van stergeboorte te zien. Het onder de loep genomen object, dat bekend is als Sharpless…
Afgelopen maandag werd Space Shuttle Endeavour met aan boord diens zeskoppige bemanning gelanceerd voor een missie naar het internationaal ruimtestation ISS. Het ruimteveer verscheepte onder meer de module Tranquility, welke…
De Verenigde Staten doen er goed aan om meer te investeren in de bescherming tegen asteroïden die mogelijk een gevaar vormen voor onze planeet, zo luidt de conclusie van een door de National Academy of Sciences opgesteld rapport dat vrijdag uit werd gegeven. Volgens het 134 pagina’s tellend rapport is de vier miljoen dollar die beschikbaar gesteld is door de Amerikaans regering niet genoeg om alle potentieel gevaarlijke asteroïden in de omgeving van de aarde te identificeren. De ruimtevaartorganisatie NASA zou op dit moment slechts minder dan één miljoen dollar achter de hand hebben om onderzoek te doen naar naderende asteroïden. (meer…)
Ruim twee eeuwen geleden, om precies te zijn in het jaar 1837, stuitte de uit Groot-Brittanië afkomstige astronoom John Herschel op een voor hem onbekend vlekje aan de hemel boven Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika. Later bleek dit vlekje het helderste deel te vormen van een uitgestrekte emissienevel in het sterrenbeeld Schorpioen (Scorpius), welke omgedoopt werd tot NGC 6334. De nabij het hart van de Melkweg gelegen wolk van gas en stof is nu – vele jaren later – ook vanuit Chili onder de loep genomen met een 2,2-meter telescoop van het European Southern Observatory, en dat heeft niet zomaar een plaatje opgeleverd. (meer…)
In het bekende dubbelstersysteem Algol is een enorme magnetische lus die zich vanaf één van de sterren die het object bevat uitstrekt te vinden, zo blijkt uit observaties die uit zijn gevoerd met een internationaal netwerk van radiotelescopen. Het tweetal bevindt zich op 93 lichtjaar van onze planeet en bestaat uit een ster die ruim drie keer zo massief is als de zon en een minder massieve metgezel, welke zich op ‘slechts’ iets meer dan negen miljoen kilometer van de hoofdster bevindt. De pas ontdekte lus is afkomstig van de polen van de ster met de kleinste hoeveelheid massa en strekt zich uit in de richting van de meest massieve ster van de twee. (meer…)
Dankzij experimenten in laboratoria hebben onderzoekers in de afgelopen decennia aan kunnen tonen dat bepaalde dingen sneller dan het licht kunnen lijken te bewegen, zonder dat dit in strijd is met de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein. Een team van astrofysici heeft nu voor het eerst echte voorbeelden gezien van dergelijke snelheden in de vorm van radiogolven die afkomstig zijn van een pulsar. Uit radiowaarnemingen aan de pulsar PSR B1937+21, welke circa tienduizend lichtjaar van ons verwijderd is, blijkt namelijk dat de golven die het uitzendt eerder arriveerden naarmate deze zich dichter bij het centrum van het object bevinden, hetgeen suggereert dat de pulsen een hogere snelheid dan die van het licht kunnen bereiken. (meer…)
De heldere ster Epsilon Aurigae mag een apart geval genoemd worden. In de afgelopen eeuwen heeft de mens het object met het blote oog aan de nachthemel kunnen zien verdwijnen en langzaam weer terug kunnen zien verschijnen. Hoewel men weet dat het licht van de ster eens in de 27 jaar geblokkeerd wordt door een object dat het vergezelt, is de de aard van het tweetal altijd onbekend gebleven. Dankzij nieuwe observaties van de ruimtetelescoop Spitzer en gearchiveerde gegevens lijken onderzoekers het raadsel omtrent de objecten nu echter opgelost te hebben. (meer…)
De binnenste regionen van schijven waarin planeten worden gevormd bieden informatie over hoe werelden zoals de aarde ontstaan, maar geen enkele telescoop in de wereld kan hen zien. Dat behoort echter tot de verleden tijd. Een team van onderzoekers heeft namelijk met behulp van het Keck-observatorium op Hawaï voor de eerste keer de eigenschappen van een jong planetenstelsel op een afstand van de moederster die kleiner is dan de afstand tussen Venus en onze zon kunnen meten. De ster in kwestie is MWC 419, welke ‘slechts’ tien miljoen jaar oud is en in het sterrenbeeld Cassiopeia gelegen is, op een afstand van circa 2100 lichtjaar van onze planeet. (meer…)
Het zonnestelsel beweegt op dit moment door een interstellaire wolk die volgens fysici niet zou moeten bestaan. Met behulp van gegevens die verzameld zijn door de ruimtevaartuigen Voyager, welke in de buitenste regionen van ons zonnestelsel rondzwerven, heeft een team van onderzoekers het mysterie nu op weten te lossen. Een krachtig magnetisch veld dat ons planetenstelsel omgeeft blijkt de interstellaire wolk bijeen te houden en er dus voor te zorgen dat deze in stand gehouden blijft. De vondst heeft gevolgen voor de toekomst, waarin het zonnestelsel andere, soortgelijke wolken in onze Melkweg op haar pad tegen zal komen. (meer…)
De lage zonneactiviteit in de laatste jaren heeft tot een sterke afkoeling van de buitenste laag van de atmosfeer van onze planeet geleid, zo blijkt uit nieuwe observaties. De gegevens, die afkomstig zijn van de TIMED-missie, laten zien dat de thermosfeer, welke honderd kilometer boven het aardoppervlak gelegen is, sterk op de effecten die de elfjarige zonnecyclus met zich mee brengt heeft gereageerd. De resultaten kunnen nieuw licht schijnen op het zwellen en krimpen van de aardse damprking – een verschijnsel dat invloed heeft op de banen van satellieten en ruimteafval – en kunnen bovendien van waarde zijn bij het op de proef stellen van de voorspellingen dat de door mensen uitgestote koolstofdioxide de thermosfeer af zou doen koelen. (meer…)
Een team van astronomen heeft de tweede superaarde waarvan men de massa en de grootte heeft kunnen bepalen ontdekt. Hierdoor zijn er essentiële aanwijzingen over diens structuur verkregen. Het is tevens de eerst gevonden superaarde die omhult wordt door een dikke atmosfeer. Het object heeft een massa die ongeveer zes keer zo groot is als die van de aarde en diens inwendige bestaat waarschijnlijk grotendeels uit waterijs, terwijl de temperatuur op diens oppervlak schommelt rond de 200 graden Celsius. Met de vondst van de tot GJ1214b omgedoopte exoplaneet, welke om een relatief kleine ster draait op een afstand van slechts veertig lichtjaar van onze planeet, heeft men opnieuw een grote stap kunnen zetten in de jacht op bewoonbare werelden. (meer…)
Op het oppervlak van onze ster is sinds lange tijd weer een betrekkelijk grote groep zonnevlekken verschenen. Zonnevlek 1035, het nummer waaronder de groep is gecatalogiseerd, is nu zeven keer zo breed als onze planeet en dat gegeven maakt het een makkelijke prooi voor degenen met een telescoop en een veilig filter. Door te kijken wat de magnetische polariteit van de vlek is heeft men kunnen bepalen dat de groep deel uitmaakt van de nieuwste zonnecyclus, nummer 24 welteverstaan. De vlek is het eerste grote exemplaar dat is verschenen op het zonneoppervlak nadat de vorige zonnecyclus in een diep minimum verkeerde. Of de verschijning een voorbode is voor het ontstaan van meer grote zonnevlekkengroepen in de komende maanden moet nog blijken. (meer…)
Op een afstand van ongeveer 550 lichtjaar van de aarde nadert een ster zoals onze zon de dood met rasse schreden. Chi Cygni is opgezwollen tot een rode reuzenster en diens grootte is nu zodanig, dat de ster iedere planeet tot Mars zou ‘opslokken’ in ons eigen zonnestelsel. Bovendien begint het object samen te trekken en uit te dijen, net als een kloppend hart. Recent gemaakte opnamen van het oppervlak van deze verafgelegen ster laten de gevolgen van deze kloppende bewegingen nu in ongekend detail zien en schijnen nieuw licht op het lot dat de zon over vijf miljard te wachten staan, wanneer deze zich in de laatste levensfase bevindt. (meer…)
Wauw. Dat is het eerste woord dat in de meesten op zal komen bij het zien van een nieuwe opname van de ‘herboren’ ruimtetelescoop Hubble. Het feestelijke portret is het meest gedetailleerde beeld van de grootste broedplaats van sterren in onze lokale galactische buurt, genaamd R136. Het stervormingsgebied is ‘slechts’ enkele miljoenen jaren oud en bevindt zich in de nevel 30 Doradus, welke gelegen is in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van de Melkweg. Veel van de diamantachtige blauwe sterren die deel uitmaken van het gebied en zichtbaar zijn op de opname, vallen met een massa die in sommige gevallen honderd keer zo groot is als die van onze zon onder de meest massieve sterren die tot op de dag van vandaag onder de loep zijn genomen. (meer…)
Twee nabijgelegen sterren blijken vergezeld te worden door zogeheten superaardes – rotsachtige planeten die groter zijn dan de aarde, maar kleiner zijn dan ijsgiganten zoals Uranus en Neptunus. In tegenstelling tot eerder ontdekte sterren met planeten van zulke afmetingen vertonen beide moedersterren in dit geval overeenkomsten met de zon, hetgeen suggereert dat planeten met een kleine massa vaak rond nabije sterren te vinden zouden zijn. Het tweetal werd ontdekt na uitgebreide analyse van gegevens die gedurende enkele jaren werden verzameld tijdens observaties die uitgevoerd werden met telescopen van het Keck Observatory op Hawaï en de Anglo-Australian Telescope in Australië. (meer…)
Denkbeeldige science fiction en space art beelden veelvuldig het aanzicht van twee sterren die op het punt staan om achter de horizon van een buitenaardse wereld te verdwijnen uit. Men heeft dan wel weten te constateren dat planeten in dergelijke binaire sterrensystemen ook daadwerkelijk zouden kunnen bestaan door in resonanties te draaien, maar dat geldt alleen voor volwaardige planeten. De vraag is of er ook een zogeheten accretieschijf, een schijf van stof en gas waar planeten uit geboren, kan ontstaan bij een dubbelstersysteem. Een team van onderzoekers denkt nu een antwoord op die vraag te hebben gevonden. (meer…)
De Europese ruimtesonde Mars Express heeft de Martiaanse manen Phobos en Deimos voor de eerste keer samen vast weten te leggen op de gevoelige plaat. De beelden werden gemaakt op 5 november jongstleden en naast het feit dat ze vrij uniek zijn, zijn ze ook nog eens van waarde voor het bevestigen en verbeteren van de huidige modellen van de banen van het tweetal. De camera van het ruimtevaartuig nam in een tijdbestek van anderhalve minuut in totaal 130 foto’s van de manen, waarvan de kleinste – Deimos – zich meer dan twee keer verder van de sensor bevond dan diens broertje Phobos. (meer…)
Noch meteorologen en astronomen in Zweden, Noorse strijdkrachten of Russische ambassadeurs weten wat het mysterieuze verschijnsel dat de hemel vanochtend boven delen van Noorwegen verlichtte heeft veroorzaakt. De spiraalvorm verscheen iets voor acht uur in de morgen en werd gedurende de enkele minuten waarin het zichtbaar was gezien door een groot aantal mensen. Eén van hen, Jan Petter Jørgensen, wist het verschijnsel omstreeks 07:50 uur lokale tijd vanaf een pier in beeld te brengen. “Ik denk dat het zo’n twee, drie minuten te zien was. Het was ongelooflijk,” zei hij.
Bij het Noors Meteorologisch Instituut stond de telefoon vanochtend roodgloeiend. “Zowel mensen uit het noorden als het zuiden van het land wisten te vertellen dat er een spiraalvorm zichtbaar was met een blauwe pluim die naar de grond reikte,” aldus Mona Mariann. Volgens Liv Larsen van de Universiteit van Tromsø is het verschijnsel mogelijk het gevolg geweest van de lancering van een een onderzoeksraket vanuit Zweden of Rusland. Hierbij zou een gas in de atmosfeer verspreid zijn. Anna Rathsman van de Swedish Space Corporation ontkent echter dat zij een raket de lucht in hebben gebracht en ook Vladimir Isupov van de Russische ambassade in Oslo zegt niet op de hoogte te zijn van een mogelijke lancering op Russisch grondgebied. (meer…)
Net als diens ‘tweelingbroer’ Opportunity heeft rover Spirit al ruim zes jaar rondgedwaald op onze buurplaneet Mars. Hoewel het voertuig in die tijd al op verschillende tegenslagen is gestuit en Spirit door een mankement aan één van diens wielen al sinds 2006 achteruit rijdt, luidt het devies nog steeds: “volg het water”. Beide rovers zijn dan ook op zoek geweest naar mineralen die ver in het verleden gevormd werden in de nabijheid van water. Vandaag de dag lijkt Mars een droge planeet, maar de aanwezigheid van mineralen kan bewijs vormen voor het feit dat er ooit water heeft gestroomd op de rode planeet. In die zoektocht heeft rover Spirit, die al enkele maanden vastzit in de Martiaanse bodem, nu een belangrijke vondst gedaan.
Opportunity had het in de jacht op mineralen een stuk gemakkelijker dan diens broertje; de rover daalde af in de voormalige bedding van een meer. Spirit landde in basaltische vlaktes die gevormd werden door lavastromen na de inslag van meteorieten. Bij voorbaat wist men al dat de kans klein was dat er ooit water stroomde in dat gebied. Maar toen de rover de zogeheten Columbia Hills bereikte, stuitte het voertuig dan eindelijk op een mineraal dat ontstaat in de nabijheid van water: ijzerhydroxide. Daar is het echter niet bij gebleven. Tijdens een poging om de vastzittende rover los te krijgen uit de bodem werden onderliggende sulfaten blootgelegd, mineralen die gevormd worden bij het vrijkomen van stoom. (meer…)
Een enorme explosie die in 2007 gezien werd in een relatief nabijgelegen dwergstelsel was de dood van één van de meest massieve sterren die bekend zijn in het universum, zo suggereren nieuwe berekeningen. Metingen die in de achttien maanden na de uitbarsting werden gedaan aan het lichtspectrum van de supernova en de helderhied van diens nagloed wijzen uit dat de explosie, die omgedoopt werd tot SN 2007bi, het laatste teken van leven was van een ster die minstens honderd keer zo massief moet zijn geweest als de zon. Aangezien dergelijke sterren doorgaans een grote hoeveelheid materiaal verliezen naarmate ze ouder worden, veronderstelt men dat het object na diens geboorte een nog twee keer zo grote massa moet hebben gehad.
Het is goed mogelijk dat de explosie in kwestie eentje is die alleen teweeggebracht kan worden door sterren die minimaal 140 keer zo zwaar zijn als de zon. Sterren die minder massief zijn vormen doorgaans zwarte gaten of neutronensterren nadat ze hun nucleaire ‘brandstof’ hebben verbruikt. Zwaardere sterren krijgen daar echter de kans niet voor. Naarmate zij het einde van hun leven naderen, zorgt de hoge druk en temperatuur in hun kern ervoor dat energetische fotonen in paren van elektronen en positronen veranderen. Dit proces heeft tot gevolg dat de druk in het inwendige van de ster in een hoog tempo afneemt en de ster op spectaculaire wijze uiteenspat. (meer…)
Na een zoektocht van enkele decennia hebben astronomen weten te bevestigen dat een vraatzuchtig stellair overblijfsel dat röntgenstralen produceert ook de oorsprong kan zijn van gammastraling. Cygnus X-3, zoals het onderzochte object wordt genoemd, bestaat uit twee verschillende objecten en is lange tijd een raadsel geweest. Verondersteld wordt dat het systeem het dichte restant van een ster – een zwart gat of een neutronenster – bevat dat zich ‘voedt’ met een schijf van materiaal dat gestolen is van een metgezelster. Het object blijkt nu als een nabij laboratorium, waarmee onderzoek gedaan kan worden naar hoe deeltjes in de grootste zwarte gaten in het universum in beweging gebracht worden, te kunnen dienen.
Het duo bevindt zich op een afstand van 30.000 lichtjaar van de aarde en draait eens in de 4,8 uur om elkaar heen. Cygnus X-3 stoot hierbij röntgenstraling en zo nu en dan stromen van materiaal uit met de snelheid van het licht. Het object wordt daarom ook wel een ‘microquaser’ genoemd, aangezien het op dit gebied lijkt op quasars, sterrenstelsels die een supermassief zwart gat in hun kern bevatten. Na de ontdekking van deze ‘jets’ in 1972 groeide de interesse in het systeem al gauw en in de decennia die volgden, vond men aanwijzingen voor het feit dat het object gammastralen met energieën van biljoenen of zelfs biljarden elektronvolt produceert. (meer…)
Het regent de afgelopen weken letterlijk en figuurlijk boliden. Nadat het overgrote deel van de Amerikaanse staat Utah vorige week 's nachts al tijdelijk verlicht werd toen een ruimterots in…
Een beest van een ster. Dat is Eta Carinae, welke ruim honderd keer zo massief en vier miljoen keer zo helder is als de zon. Om ons heen zijn wel meer objecten van zulke proporties te vinden, maar het bijzondere aan deze is dat de ster gevaarlijk balanceert op de rand van stellaire stabiliteit en diens uiteindelijke lot: totale zelfvernietiging als een supernova. Observaties die recentelijk uit zijn gevoerd met de ruimtetelescoop Hubble hebben laten zien dat we Eta Carinae in de gaten moeten houden, want tijdens die waarnemingen heeft men een verrassende en onverwachte ontdekking gedaan: het object kan binnen afzienbare tijd ‘exploderen’.
“Voorheen zag je een nevel en een vage kleine kern in het midden,” aldus Kris Davidson van de Universiteit van Minnesota. “Nu is in feite een ster met een nevel zichtbaar. De verschijning is compleet anders. Het licht dat afkomstig is van de ster zorgt nu voor meer dan de helft van de totale uitvoer van Eta Carinae,” zei hij. Verwacht werd dat dit op zijn vroegst in het midden van deze eeuw het geval zou zijn, maar de ster blijkt enkele decennia voor op schema te lopen. “We weten zou weinig over deze zeer massieve objecten dat het niet erg verrassend zou zijn als Eta Carinae de volgende donderdag een supernova wordt.” (meer…)
Zwarte gaten zenden zogeheten Hawkingstraling uit, hetgeen ervoor zorgt dat zij energie en derhalve massa verliezen. De hoeveelheid straling die grote exemplaren uitzenden is minuscuul, maar zeer kleine zwarte gaten zijn in staat om hun massa in een kort tijdsbestek in een grote hoeveelheid energie om te zetten. Wat zou er gebeuren als men doelbewust een dergelijk zwart gat zou kunnen creëren? Volgens onderzoekers Lois Crane en Shawn Westmoreland van de Staatsuniversiteit van Kansas zouden deze objecten in dat geval de ultieme energiebron en aandrijving voor ruimtevaartuigen kunnen vormen.
Het tweetal heeft uitgezocht hoe men een klein zwart gat zou kunnen creëren en op welke manier de hieruit verkregen energie gebruikt zou kunnen worden om een ruimteschip aan te drijven. De onderzoekers ontdekten dat er een klein aantal zwarte gaten is dat klein genoeg is om kunstmatig gecreëerd te worden en enorme hoeveelheden energie te produceren, maar nog groot genoeg zijn om niet onmiddellijk in talloze deeltjes te ‘verdampen’. Het ideale zwart gat blijkt een massa van ongeveer een miljoen metrische ton en een grootte van ongeveer één-duizendste van die van een proton te hebben. (meer…)
Uit een studie naar meer dan duizend clusters van sterrenstelsels, welke met een bijzonder hoge snelheid één kant op bewegen, blijkt dat er iets groots te vinden is achter de rand van het voor ons zichtbare universum. De clusters zouden zich met een snelheid van circa duizend kilometer per seconde naar een bepaald deel van de kosmos verplaatsen, zo hebben onderzoekers kunnen concluderen na analyse van een combinatie van observaties die uit zijn gevoerd met de zogeheten Wilkinson Microwave Anisotropy Probe en enkele röntgenwaarnemingen. De aanwezigheid van deze ‘donkere stroom’ duidt er volgens sommigen op dat er meerdere universa bestaan.
Onderzoeker Sasha Kashlinsky en collega’s van het Goddard Space Flight Center kwamen vorig jaar een ongewoon patroon in de beweging van ongeveer achthonderd stelselclusters op het spoor. Het team deed onderzoek naar de beweging van de clusters ten opzichte van de ‘nagloed’ van de oerknal, die ook wel de kosmologische achtergrondstraling wordt genoemd. De fotonen van deze gloed komen hun reis door de ruimte in botsing met elektronen tijdens in deze clusters en omdat dit subtiele veranderingen in de temperatuur van de nagloed teweegbrengt, is men in staat om de positie van de clusters van sterrenstelsels te bepalen. (meer…)
De plek waar de kans om intelligent leven te vinden in ons melkwegstelsel het grootst is, is bij sterren die veel overeenkomsten vertonen met onze zon, zo blijkt uit een nieuwe studie. Volgens onderzoekers moet de aandacht in de zoektocht naar andere beschavingen gericht worden op sterren die ongeveer even massief zijn als de onze en een oppervlaktetemperatuur van tussen de 5040 en 5700 graden Celsius hebben. Dat zonachtige sterren goede kandidaten zijn in de jacht op werelden met (intelligente) levensvormen klinkt misschien niet verrassend, maar het is niet hetgeen dat men altijd veronderstelde. Dat kwam mede door het feit dat de aarde zich niet bij een ster met een lage massa in onze Melkweg, die het meest voor zouden komen, bevindt.
Zonachtige sterren zijn in de minderheid in ons stelsel – circa 93 procent van de sterren zijn minder massief, minder helder en koeler dan de zon. Hoewel de meeste sterren om ons heen tussen eentiende en de helft van de massa van ons vuur aan de hemel bezitten, zijn Daniel Whitmire en zijn collega John Matese van de Universiteit van Louisiana tot de conclusie gekomen dat de kans het grootst dat buitenaardse levensvormen zich bij deze minderheid schuilhouden. Rond massievere sterren zouden eerder planeten in de zogeheten bewoonbare zone draaien dan bij de gemiddelde ster in het melkwegstelsel. Hoe groter en massiever de moederster is, des te groter is de kans dat het de metgezel is van bewoonbare planeten, zo verklaart het tweetal. (meer…)
Ver in het verleden, ruwweg vier miljard jaar geleden, was onze buurplaneet Mars warm en nat. Vloeibaar water stroomde over het Martiaanse oppervlak in lange rivieren die uitmondden in ondiepe zeeën. De planeet werd omgeven door een dikke atmosfeer die deze warm hield. Mogelijk ontstonden er in die periode zelfs microben, maar een wereld waar levensvormen zich konden ontwikkelen werd de rode planeet niet. Vandaag de dag is het koud en kurkdroog op Mars. De rivieren en zeeën zijn verdwenen en van de atmosfeer is nauwelijks iets over. Maar wat is hier de oorzaak van? Dat moet NASA’s nieuwe orbiter MAVEN, welke in 2013 gelanceerd moet worden, uitzoeken.
Verondersteld wordt dat onze buur ooit een dikke atmosfeer van koolstofdioxide moet hebben gehad. Dankzij een deken van CO2 en andere broeikasgassen zouden de temperaturen en de atmosferische druk op Mars hoger zijn geweest en werd voorkomen dat het vloeibaar water dat toentertijd aanwezig was op diens oppervlak niet bevroor of verdween. In een relatief kort tijdsbestek is de dampkring van Mars verloren gegaan. De inslag van een asteroïde kan ervoor gezorgd hebben dat het grootste deel van de atmosfeer in de ruimte verdween, maar het is ook mogelijk dat het oppervlak de koolstofdioxide ‘absorbeerde’ en opsloot in mineralen zoals carbonaat. Een andere mogelijke oorzaak kan erosie veroorzaakt door de zonnewind – de stroom van elektrisch geladen deeltjes van onze ster – zijn geweest. (meer…)
Voordat de planeten om ons heen hun weg vonden naar de stabiele banen waarin ze onze ster vandaag de dag omcirkelen, wiebelden en drongen ze als drukke kinderen. De ruimtetelescoop Spitzer heeft nu een jonge ster gevonden met bewijs voor dezelfde soort orbitale hyperactiviteit. Om de ster blijken namelijk pasgeboren planeten te draaien die kleinere komeetachtige hemellichamen verstoren, waardoor de objecten met elkaar in botsing zijn gekomen en er een enorme halo van stof is ontstaan. De moederster, genaamd HR 8799, kwam november vorig jaar nog in het nieuws toen het één van de eerste twee sterren was die in het bijzijn van enkele planeten gefotografeerd werd. (meer…)
De nieuwe camera van de ruimtetelescoop Hubble die tijdens een onderhoudsmissie in mei werd geïnstalleerd lijkt naar behoren te werken. Met de Wide Field Camera 3, zoals het apparaat wordt genoemd, heeft men kortgeleden de spiraalarmen van het relatief nabijgelegen stelsel M83 gedetailleerder dan ooit vast weten te leggen. Het object wordt gekenmerkt door talloze stervormingsgebieden, welke voornamelijk in diens kern te vinden zijn. Een nieuwe opname toont honderden jonge sterrenhopen, stokoude zwermen open sterclusters en honderdduizenden individuele sterren, waarvan het merendeel uit blauwe en rode superreuzen bestaat. (meer…)
Terwijl de Amerikaanse regering peinst over een strategie om af te rekenen met bedreigende asteroïden, heeft een hevige explosie boven Indonesië onderstreept hoe blind we nog steeds zijn voor denderende ruimterotsen. Op 8 oktober jongstleden explodeerde een asteroïde hoog in de atmosfeer boven de Indische provincie Zuid-Celebes, waarbij evenveel energie vrijkwam als het geval zou zijn bij de ontploffing van 50.000 ton TNT, zo maakte de ruimtevaartorganisatie NASA afgelopen vrijdag bekend. Dat is ongeveer drie keer zo krachtig als de atoombom die Hiroshima met de grond gelijk maakte. Het is daarmee één van de grootste asteroïde-explosies die tot op de dag van vandaag plaats heeft gevonden en is geregistreerd. (meer…)
In een klein plaatsje in het noordelijke deel van Letland zou zondagavond rond 18:30 uur plaatselijke tijd bij de inslag van een meteorietachtig object in een weiland een negen meter brede en drie meter diepe krater zijn ontstaan. Volgens Uldis Nulle, een wetenschapper aan het Letse Environment, Geology and Meteorology Center, kwam er een grote hoeveelheid rook uit de krater toen hij deze aan een nadere inspectie onderwierp. “Mijn eerste indruk is dat het inderdaad een meteoriet was,” zei hij. “Al het bewijs suggereert dit wanneer we de plek vergelijken met beelden van echte meteorietkraters.” (meer…)
Het idee dat de maan gevormd werd nadat een object ter grootte van onze buurplaneet Mars ongeveer 4,5 miljard jaar in botsing kwam met de aarde kan wellicht van tafel geveegd worden. Een studie die uit is gevoerd door Robert Malcuit van de Denison University suggereert namelijk dat onze natuurlijke satelliet het levenslicht binnen de baan van rotsplaneet Mercurius zag en vervolgens tijdens een migratie in een baan om onze planeet te draaien kwam. Volgens hem kunnen verschillende tot nu toe onverklaarbare karaktertrekken van onze buur wèl verklaard worden als men uitgaat van de nieuwe en controversiële theorie. (meer…)
De maan is op dit moment een spookstad. Niets verroert zich. Hier en daar is een verlaten Apollo-rover – of de stoffige basis van een maanlander – te vinden die fungeert als een stille getuigenis aan voorbije menselijke activiteit. Maar dezer dagen verstoren alleen incidentele inslagen van asteroïden de decennialange periode van diepe stilte. En deze stilte verschaft wetenschappers een belangrijke mogelijkheid. Als zij de dampkring van onze naaste buur ooit in een relatief natuurlijke staat willen onderzoeken, is de tijd daar nu voor gekomen. (meer…)
Op dinsdag 27 oktober aanstaande om 14:00 uur Nederlandse tijd moet de Ares I-X, de voorloper van NASA’s raket die astronauten in de toekomst naar de ruimte moet brengen, als het goed is diens eerste testvlucht maken. Enkele dagen geleden arriveerde het 99 meter hoge gevaarte na een reis van ruim zes uur op lanceerplatform 39B, dat in de afgelopen maanden al voorbereid was op de komst van de raket. Hoewel de toekomst van de Ares-raketten allerminst zeker is door een geldtekort, maakt het feit dat er sinds een kwart eeuw voor het eerst een nieuw vaartuig naar buiten is gereden de roll-out bijzonder genoeg voor een fotogallerij. (meer…)
Dankzij microscopen werd een revolutie in de studie naar de levensvormen op onze planeet in gang gezet. Een team van onderzoekers is er van overtuigd dat een soortgelijk robuust en eenvoudig te gebruiken instrument een belangrijke rol kan gaan spelen in de zoektocht naar buitenaardse leven in oceanen zoals die onder het ijzige oppervlak van de Joviaanse maan Europa. De jacht naar tekenen van de aanwezigheid van leven op andere werelden richt zich doorgaans op het opsporen van moleculen die geassocieerd worden met levende organismen. Hans Kreuzer en Manfred Jericho van de Dalhousie University in Canada en hun collega’s denken nu een manier gevonden te hebben om dergelijke levensvormen direct te detecteren. (meer…)
Onderzoekers van de Universiteit van Western Ontario hebben een fragment van een meteoriet weten te bemachtigen dat enkele weken geleden insloeg op een auto in het zuidelijke deel van de Canadese provincie Ontario. Het fragment, dat een gewicht heeft van 46 gram en de grootte heeft van een golfbal, is afkomstig van een object dat op 25 september jongstleden boven Canada gedeeltelijk in de aardse dampkring verbrandde en is naar schatting zo’n 4,6 miljard jaar oud. Dat betekent dat het ons mogelijk meer kan vertellen over het materiaal dat ontstond in de beginperiode van het zonnestelsel. (meer…)
Het ringenstelsel van planeet Saturnus lijkt onveranderlijk. Het zou niet onlogisch zijn als de ringen er op dit moment hetzelfde uit zagen als enkele miljarden jaren geleden, maar niets is minder waar. Bij een gebeurtenis die zich 25 jaar geleden voltrok, blijkt het planetaire ‘juweel’ namelijk verstoord te zijn, terwijl al onze telescopen en ruimtevaartuigen het misten. De binnenste ringen van de gasplaneet werden hierbij in een gekarteld spiraalpatroon getrokken. Recente opnamen van de planeet laten zien dat de verstoring van een dusdanige omvang is dat alleen een grote verandering aan Saturnus de oorzaak kan zijn. (meer…)
Het is algemeen bekend dat het zonnestelsel omgeven wordt door een grote bubbel van magnetisme, die ook wel de heliosfeer wordt genoemd. De bubbel strekt zich uit van de zon tot ver buiten de baan van dwergplaneet Pluto en vormt een bescherming tegen kosmische straling en interstellaire wolken die voortdurend ons planetenstelsel binnen proberen te dringen. Hoewel de heliosfeer enorm is en deze letterlijk de gehele hemel vult, straalt het geen licht uit en om die reden heeft niemand de bubbel tot op heden gezien. Dankzij de ruimtesonde IBEX behoort dat gegeven nu echter tot de verleden tijd. (meer…)
Vanavond rond de klok van zeven uur zou een zeer heldere meteoor te zien zijn geweest aan de hemel. De ‘bolide’ verscheen volgens de eerste meldingen op ongeveer dertig graden boven de horizon en had een magnitude van -8 tot -10. De verschijning werd gevolgd door een doffe dreun, waarna de meteoor zich vanuit het noordelijke deel van de hemel naar het noordoosten zou hebben bewogen. In tegenstelling tot wat op verschillende websites wordt gemeld, ging het niet om een komeet, maar slechts om een niet al te grote rots die deels verbrandde toen deze in aanraking kwam met de aardse dampkring. (meer…)
In verschillende media wordt gesuggereerd dat de ruimtevaartorganisatie NASA de maan vanmiddag zou gaan ‘bombarderen’, gaan ‘bestoken’ of ‘raketten af zou gaan vuren’, in de hoop om waterijs te vinden op de zuidpool van onze natuurlijke satelliet. Dat is echter niet het geval. Er zullen geen explosieven en dergelijke aan te pas komen. Het enige wat er om 13:30 uur Nederlandse tijd in zal slaan op het maanoppervlak, is de bovenste trap van een Centaur-raket en een kleiner ruimtevaartuig dat ook wel bekend is als LCROSS. De ‘impact’ is rechtstreeks te volgen via NASA TV. (meer…)
De oceaan van vloeibaar water van Europa, één van de vier grootste manen van gasplaneet Jupiter, bevat veel meer zuurstof dan eerder werd verondersteld – mogelijk genoeg voor het ontstaan van levensvormen, aldus onderzoekers. Er is vooralsnog geen bewijs dat er ergens buiten de aarde leven te vinden is, maar van de Joviaanse maan wordt al langer gedacht dat het een geschikte plek is om te zoeken naar biologische activiteit. Uit een nieuwe studie die is uitgevoerd door Richard Greenberg van de Universiteit van Arizona is nu gebleken dat er op Europa niet alleen genoeg zuurstof aanwezig is voor micro-organismen, maar ook voor grotere dieren die een grotere zuurstofbehoefte hebben. (meer…)
Iets waar Jules Verne in de negentiende eeuw over schreef kan nog wel eens werkelijkheid worden in de nabije toekomst. Een team onder leiding van fysicus John Hunter heeft namelijk een ‘luchtkanon’ ontworpen dat vracht in een baan om de aarde zou kunnen brengen voor een relatief lage prijs. Het kanon is gebaseerd op een kleiner apparaat dat in de jaren negentig ontwikkeld werd door wetenschappers van een laboratorium in de Amerikaanse staat Californië en een lengte had van zo’n 47 meter. Met samengedrukt gas konden projectielen toentertijd met een snelheid van drie kilometer per seconde afgevuurd worden. (meer…)
Dankzij beelden van het nieuwe observatorium Herschel heeft men voorheen ongezien detail in een regio van de het melkwegstelsel in de buurt van de galactische evenaar weten te onthullen. Uit de resultaten blijkt dat een methode waarbij de opnamen van een tweetal fotometers, die het vaartuig aan boord heeft, gecombineerd worden naar behoren te werken. Dergelijke observaties kunnen ons meer vertellen over koud materiaal in dit deel van ons stelsel, zoals in welke hoeveelheid het voorkomt, wat diens massa, temperatuur en samenstelling is en of er wel of niet nieuwe sterren gevormd worden wanneer een deel van het materiaal ineenstort. (meer…)
De camera van de Lunar Reconnaissance Orbiter heeft de plek waar de maanlander Apollo 11 enkele decennia geleden het oppervlak van onze natuurlijke satelliet toucheerde aan een nadere inspectie onderworpen. Omdat de zon dit keer 28 graden hoger aan de hemel stond op het moment dat de foto werd genomen, zijn er kleinere schaduwen en subtiele helderheidsverschillen op het oppervlak te zien. Aangezien het ruimtevaartuig nu in de beoogde baan van vijftig kilometer boven het maanoppervlak draait en het zich dus dichter bij onze buur bevindt, zullen de volgende opnamen nog een stuk gedetailleerder dan de beelden die eerder zijn vrijgegeven. (meer…)
Uit observaties die uit zijn gevoerd door de Mars Reconnaissance Orbiter blijkt dat er onder het oppervlak van planeet Mars op de middelste breedtegraden bevroren water te vinden is. De ruimtesonde stuitte vorig jaar op ijs in verschillende verse kraters in de Martiaanse bodem dat enkele maanden later weer verdwenen was door verdamping. Het waterijs werd gevonden in vijf verschillende gebieden met kraters waarvan de diepte een halve tot 2,5 meter is. De bevindingen suggereren dat er niet alleen bij de polen, maar ook onder het oppervlak tussen de noordpool en de evenaar van onze buurplaneet ijs te vinden is, op een veel lagere breedtegraad dan men verwachtte als rekening gehouden werd met het klimaat op Mars. (meer…)
Lucas Bolyard van een Hogeschool in de Amerikaanse staat West-Virginia heeft tijdens het doorspitten van gegevens die verzameld zijn tijdens observaties van de Green Bank Telescope, de grootste telescoop in de Verenigde Staten, een bijzondere ontdekking gedaan. De student stuitte in maart van dit jaar op een vreemde soort neutronenster die ook wel een ‘rotating radio transient’ wordt genoemd. Verondersteld wordt dat dergelijke objecten veel overeenkomsten vertonen met pulsars, extreem dichte neutronensterren, welke het overblijfsel zijn van massieve sterren die explodeerden als supernovae. (meer…)
De wijdverbreide gedachte dat Mars rood is door rotsen die verroest zijn geraakt door het water dat ooit op de rode planeet stroomde klopt niet. Uit recent laboratoriumonderzoek blijkt dat het rode stof gevormd kan worden wanneer stenen op diens oppervlak voortdurend geslepen worden en dus hoeft vloeibaar water niet een belangrijke rol gespeeld te hebben in dit proces. De bevindingen, die de discussie over de geschiedenis van water op onze buurplaneet en of Mars ooit bewoonbaar is geweest aanwakkeren, zijn deze week gepresenteerd door onderzoeker Jonathan Merrison op het Europese Planetary Science Congres. (meer…)
Een komeet die onlangs verscheen na een uitbarsting die de grootste is die ooit waargenomen is door astronomen spuwde bij deze gebeurtenis een groot aantal minikometen uit. Dat blijkt uit een studie die uitgevoerd is door een team van onderzoekers dat komeet 17P/Holmes vanaf 2007 bestudeerde, nadat bekend was geworden dat de helderheid van het 3,6 kilometer brede object in een tijdsbestek van minder dan een dag toegenomen was met een miljoen keer. Onderzoeker Rachel Stevenson en haar collega’s van de Universiteit van Californië stuitten op dat moment op verschillende fragmenten die zich van de kern van de komeet verwijderden en namen de ijsklomp in de weken die volgden onder de loep met een telescoop op Hawaï. (meer…)
Eén van de kleinste exoplaneten die tot op de dag van vandaag is ontdekt blijkt een rotsachtig oppervlak te hebben, zo heeft een team van onderzoekers na een nadere analyse vast kunnen stellen. De wereld, welke eerder omgedoopt werd tot CoRoT-7b, is de eerste planeet buiten ons zonnestelsel waarvan met volle zekerheid gezegd kan worden dat diens dichtheid overeenkomt met die van de aarde. De meeste objecten waar men in de afgelopen jaren op stuitte rond andere sterren zijn grote gasreuzen zoals Jupiter. Volgens Claire Moutou van het Laboratoire d’Astrophysique de Marseille in Frankrijk zijn er aanwijzingen dat andere exoplaneten ook voor een groot deel uit rotsachtig materiaal bestaan, maar in het geval van CoRoT-7b is dat ook daadwerkelijk gemeten. (meer…)
De ruimtesonde Cassini draait al enkele jaren in een baan om planeet Saturnus en heeft tijdens diens missie negen verschillende onweersbuien die in de stormachtige atmosfeer ontpopten in beeld kunnen brengen. De laatste storm die het vaartuig onder de loep heeft genomen is echter een bijzondere: het is de langst durende en krachtigste onweersbui die tot op de dag van vandaag is waargenomen. Het complex is medio januari 2009 verschenen en er is nog geen einde in zicht. Het duurrecord van 7,5 maand dat een storm die tussen november 2007 en juli 2008 zichtbaar was vestigde, werd dan ook onlangs verbroken. (meer…)
Hubble is back. De eerste resultaten van diens meest recente observaties, welke de ruimtetelescoop in de afgelopen tijd met vier van de zes instrumenten die het bezit heeft uitgevoerd, zijn woensdag vrijgegeven door de ruimtevaartorganisatie NASA. Het vaartuig kreeg enkele maanden geleden een uitgebreide onderhoudsbeurt waarbij tijdens een vijftal ruimtewandelingen twee nieuwe wetenschappelijke instrumenten werden geïnstalleerd, twee apparaten gerepareerd konden worden en er hardware in de telescoop geplaatst werd dat ervoor moet zorgen dat diens missie tot op zijn minst 2014 zal duren. De poging om de prestaties van de Hubble te verbeteren lijkt geslaagd te zijn. (meer…)
Uit observaties die uitgevoerd zijn met een telescoop van Canadese en Franse makelij op Hawaï blijkt dat de twee meest nabij het melkwegstelsel gelegen stelsels, het bekende Andromedastelsel (M31) en het Driehoekstelsel (M33) elkaar ongeveer 2,5 miljard jaar geleden op een relatief kleine afstand gepasseerd zijn en het tweetal zich opnieuw op een ramkoers bevindt. Daarbij werden soortgelijke overblijfselen van galactisch kannibalisme ontdekt als die bij ons sterrenstelsel gevonden werden in de vorm van zogeheten stellaire stromen. Deze spaghetti-achtige slierten verrezen op het moment dat dwergstelsels te dicht bij de Melkweg kwamen en zijn nu ook in kaart gebracht bij de twee buurstelsels, hetgeen laat zien dat de twee verwikkeld zijn in een ’touwtrekspel’. (meer…)
Onze ster bevindt zich in het diepste zonneminimum in bijna een eeuw tijd. Er gaan weken en soms hele maanden voorbij zonder dat er zelfs een kleine zonnevlek zichtbaar is op haar oppervlak. Deze stilte houdt al ruim twee jaar aan, hetgeen ervoor zorgt dat onderzoekers zich af beginnen te vragen of zonnevlekken langzaam aan het verdwijnen zijn. Hoewel sommigen van hen skeptisch staan tegenover die uitspraak bestaat er wel degelijk bewijs voor het feit dat de ‘koude’ gebieden op het zonneoppervlak voorlopig niet meer terug zullen keren. Het magnetisme van de vlekken blijkt namelijk sterk af te nemen en zou over enkele jaren te zwak zijn om zonnevlekken te doen ontstaan. (meer…)
Duizenden nieuwe foto’s van meer dan vijftienhonderd telescopische waarnemingen van de Amerikaanse Mars Reconnaissance Orbiter tonen een brede waaier van geulen, duinen, kraters, geologische structuren en andere kenmerken op de rode planeet Mars. De High Resolution Imaging Science Experiment (HiRISE) camera van de Marssonde heeft deze beelden van april tot begin augustus dit jaar genomen. Het camerateam van de Universiteit van Arizona, Tuscon, publiceert elke week enkele foto’s en periodiek complete sets, zoals de duizenden foto’s die gisteren vrij zijn gegeven. (meer…)
Onderzoeker Tomotsugu Goto en zijn collega’s van de Universiteit van Hawaï hebben een reusachtig sterrenstelsel ontdekt dat het meest verafgelegen zwarte gat waar men tot op de dag van vandaag op is gestuit bevat. Het stelsel in kwestie, welke ruwweg 12,8 miljard lichtjaar van onze planeet verwijderd is, is qua omvang ongeveer even groot als ons melkwegstelsel en herbergt een supermassief zwart gat dat op zijn minst een miljard keer zoveel materie bevat als de zon. Het heeft het team verbaasd dat het stelsel zo groot is en het zwarte gat zo massief zijn, aangezien deze in een relatief korte periode na de oerknal gevormd moeten zijn. (meer…)
India’s eerste maansonde heeft door een nog onbekende oorzaak het contact met de aarde verloren. Het gaat hierbij om de Chandrayaan-1 satelliet die ontworpen werd om de maan gedurende een periode van twee jaar in kaart te brengen. De satelliet zelf begon diens missie op 22 oktober 2008 en verloor vorige zaterdag alle contact met de aarde, na een periode van ongeveer tien maanden. Het team zelf weet te vertellen dat ze alle hoop voor de tachtig miljoen dollar kostende ruimtesonde hebben opgegeven. (meer…)
Wetenschappers hebben met behulp van radiotelescopen op verschillende continenten een extreem nauwkeurige meting gedaan aan de kromming van de ruimte door de zwaartekracht van de zon. Hun techniek blijkt een grote bijdrage te kunnen leveren aan het grensgebied van de basisfysica. Het is één van de beste manieren om erachter te komen wat het verband is tussen de bekende algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein en de kwantumfysica. Volgens de onderzoekers hebben zij met de observaties een grote stap voorwaarts weten te zetten in deze zoektocht. (meer…)
Alex Mellinger, verbonden aan de Central Michigan University, heeft een nieuwe all-sky kleurenpanorama gemaakt van de Melkweg door opnamen te combineren die gemaakt zijn tussen oktober 2007 en augustus 2009 op donkere locaties in Zuid-Afrika, Texas en Michigan. Hij gebruikte ruim 3000 verschillende opnamen die op een slimme manier zijn gecorrigeerd met data van de Pioneer 10 en 11 ruimtesondes om lichtvervuiling, airglow en zodiakaal licht te elimineren. Het resultaat is een prachtige 36.000 x 18.000 pixel kleurenpanorama. (meer…)
Volgens velen zullen we eind 2012 voor een kosmisch vuurwerk staan. De zon nadert dan het hoogtepunt van haar elfjarige cyclus, het zogeheten zonnemaximum. We kunnen over enkele jaren dan ook weer een pak zonneactiviteit verwachten. Volgens de verwachtingen zou er misschien zelf meer energie vrij kunnen komen dan bij het vorige zonnemaximum van 2002-2003 het geval was. Het is dus wel degelijk mogelijk dat er records zullen vallen, maar moeten we ons daar ook echt ongerust over maken? Vele aanhangers van de theorie die inhoudt dat onze planeet over niet al te lange tijd zal vergaan zeggen van wel. (meer…)
Uit een nieuwe studie blijkt dat de kans vrij klein is dat de schijf van ons melkwegstelsel ooit uiteen wordt gereten dankzij botsingen die in de toekomst met nabije dwergsterrenstelsels plaats zullen vinden. Het is al langer bekend dat zulke botsingen zich in het verleden waarschijnlijk voltrokken hebben en nieuwe computersimulaties suggereren dat deze, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, een stelsel niet zullen vernietigen, maar een galactische schijf juist doen ‘opzwellen’. Voornamelijk in de buitenste regionen blijkt er een grote hoeveelheid materie bij te komen en de botsingen zorgen er bovendien voor dat er zogeheten stellaire ringen worden gevormd. Het is dus onwaarschijnlijk dat ons stelsel daar ooit ten onder aan gaat. (meer…)
Subtiele verbindingen tussen de elfjarige zonnecyclus, de stratosfeer en de tropische Pacifische Oceaan zorgen er samen voor dat er periodieke weerpatronen ontstaan die invloed uitoefenen op de gehele aardbol, zo blijkt uit een onderzoek dat deze week verschijnt in het wetenschappelijke vakblad Science. De studie kan mogelijk van pas komen bij het voorspellen van de intensiteit van bepaalde klimaatfenomenen, zoals de Indiaanse moesson en de tropische Pacifische regenval, zelfs enkele jaren van tevoren. Volgens de onderzoekers hebben zij een grote stap voorwaarts weten te zetten in het in kaart brengen van welke mechanismen de variabiliteit van de zonneactiviteit en ons weer en klimaat verbinden. (meer…)
Er zit misschien meer leven in de planeet Mars als onderzoekers ooit dachten. De ontdekking van methaan in 2004 betekent dat er ofwel leven is, ofwel dat vulkanische activiteit hitte blijft genereren onder het oppervlak van de planeet. ESA wil uitvissen wat de reden is. Wat de uitkomst ook is, het is ophefmakend nieuws voor een planeet waarvan men ooit dacht dat ze biologisch en geologisch op non-actief stond. Het mysterie rond het methaan stak kort na december 2003 de kop op, toen ESA’s ruimtesonde Mars Express in een baan rond de rode planeet kwam. (meer…)
Het weekend is in zicht en dus is het weer tijd voor de rubriek waarin jouw visuele kennis over de objecten die in de ruimte te vinden zijn wordt getest. Geef in een reactie aan welk hemellichaam in ons zonnestelsel op de door ons geselecteerde afbeelding te zien is en scoor bonuspunten door de ruimtesonde die verantwoordelijk is voor de opname te noemen. Om het leuk te houden voor de rest verzoeken wij je om geen uitgebreide beschrijvingen en links te plaatsen. Over enkele dagen wordt het antwoord hier vermeld. Veel succes! (meer…)
Een recentelijk ontdekte planeet die in minder dan een dag om diens moederster draait is waarschijnlijk niet ver verwijderd van een ondergang. WASP-18b, zoals het object genoemd wordt, is een zogeheten ‘hete Jupiter’ en is één van de twee enige tot nu toe gedetecteerde exoplaneten die hun moederster sneller omcirkelen dan een dag op aarde duurt. De wereld doet er 0,94 aardse dagen over om precies te zijn. In combinatie met diens hoge massa resulteert de korte afstand tussen de ster en de planeet in een gravitationele strijd die ‘gewonnen’ lijkt te gaan worden door de moederster. Vermoed wordt namelijk dat de planeet sneller roteert dan de ster en in dat geval wordt de afstand tussen het tweetal langzaam kleiner. (meer…)
Terwijl het karretje nog steeds muurvast zit in de stugge Martiaanse grond, is de hoeveelheid elektriciteit die de zonnepanelen van Marsrover Spirit opwekken de afgelopen dagen sterk afgenomen. De boosdoener is een regionale stofstorm die richting het zuiden beweegt en een deel van het zonlicht dat het voertuig dagelijks bereikt heeft geblokkeerd. Het team dat zich bezighoudt met de robot heeft de activiteiten verschillende keren stilgelegd en houdt met behulp van de observaties die uitgevoerd worden door de Mars Reconnaissance Orbiter, welke enkele honderden kilometers hoger vredig in een baan om onze buurplaneet draait, de weersvooruitzichten nauwlettend in de gaten. (meer…)
De ruimtesonde LCROSS van de ruimtevaartorganisatie NASA heeft de afgelopen week een grote hoeveelheid brandstof verloren door een foutmelding die ervoor zorgde dat het vaartuig herhaaldelijk diens stuwraketten inschakelde in een poging zich te kunnen oriënteren. De satelliet vertrok op 18 juni jongstleden richting onze naaste buur en moet op 9 oktober aanstaande inslaan op het maanoppervlak, een doel dat overigens niet in gevaar komt door de fout. Er wordt gehoopt dat bij de impact materiaal vrij zal komen van één van de altijd in schaduw gehulde kraters op de zuidpool van de maan, welke mogelijk water kan bevatten dat in de toekomst van pas kan komen wanneer mensen verblijven op onze natuurlijke satelliet. (meer…)
De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) heeft een nieuwe opname van de Trifidnevel vrijgegeven die laat zien waarom het object beslist een favoriet is van zowel professionele als amateur-astronomen. Het actieve stervormingsgebied wordt zo genoemd vanwege de donkere lanen die het goed zichtbare hart van de nevel doorkruisen. Aangezien delen hiervan ineenstorten wordt er om de haverklap het leven geschonken aan een nieuwe ster. De warmte en stellaire winden van deze pasgeboren sterren maken van het door gas en stof gekenmerkte gebied, dat zich op enkele duizenden lichtjaren in het sterrenbeeld Sagittarius bevindt, een waar schouwspel, zowel voor het netvlies als de sensor. (meer…)
Door middel van een uitgebreide analyse naar het puntige oppervlak van de Joviaanse maan Europa heeft een onderzoeker van het Lunar and Planetary Institute in de Amerikaanse staat Texas, te weten Paul Schenck, een duidelijk beeld proberen te schetsen van plaatsen op de wereld waar vaartuigen in de komende decennia mogelijk kunnen gaan landen. Beelden die zijn verzameld door de ruimtesonde Galileo, welke tussen 1995 en 2003 onderzoek verrichtte naar planeet Jupiter en diens manen, werden bij deze zoektocht gebruikt. Verondersteld wordt dat er onder de ijslaag die Europa omhult een oceaan van vloeibaar water te vinden is die in de toekomst uitgebreid onderzocht moet gaan worden. (meer…)
Tot op de dag van vandaag heeft grootmacht Rusland nog geen vuist weten te maken in de onbemande ruimtevaart richting onze buurplaneet Mars. Het land heeft vanaf de zestiger jaren talloze sondes, om precies te zijn twintig, ontwikkeld voor een reis naar de rode planeet, maar geen van hen wist de vierde planeet van het zonnestelsel met succes te bereiken of na aankomst radiocontact te maken met het aardoppervlak. Maar daar willen de Russen gauw verandering in gaan brengen en wel met één van de meest ambitieuze onbemande missies ooit. Niet alleen moeten er bodemmonsters van Phobos naar de aarde worden verscheept, ook zullen er talloze kleine organismen aan boord zijn van het vaartuig dat in oktober zal vertrekken. (meer…)
Een team van onderzoekers dat deelneemt aan het WASP-project van het Verenigd Koninkrijk heeft een nieuwe planeet buiten het zonnestelsel gevonden die verkeerd om rond diens moederster draait. Het object, dat omgedoopt is tot WASP-17, bevindt zich op ongeveer duizend lichtjaar van onze planeet en kan ons iets vertellen over hoe planetaire systemen gevormd worden en zich ontwikkelen. Waarschijnlijk is het in het verre verleden betrokken geweest bij een botsing met een nabije planeet, aangezien het object uit dezelfde wervelende gaswolk als waar de moederster in is geboren moet zijn ontstaan, maar desondanks niet zo beweegt als eigenlijk het geval had moeten zijn. (meer…)
Uit een door NASA gefinancierd onderzoek blijkt dat wij allen hier niet zouden rondlopen mochten twee ééncellige organismen, genaamd prokaryoten, twee en een half miljard jaar geleden niet samengesmeld zijn. Dit kwam tot ontdekking bij een vergelijking van eiwitten aanwezig in meer dan 3000 verschillende prokaryoten. Een prokaryote cel is een cel zonder celkern, wat inhoudt dat het DNA zich niet in een door een membraan afgescheiden compartiment (de celkern) bevindt binnen de cel, maar los door de cel zweeft. Tijdens het genoemd onderzoek kwam moleculair bioloog James A. Lake van de universiteit van California tot het besluit dat er een versmelting was tussen twee grote klassen van prokaryote cellen ongeveer 2,5 miljard jaar geleden. Dit verrassend besluit geeft een nieuwe wending aan het evolutietraject van het Aards leven. (meer…)
Vorige maandag testte men voor de eerste maal een nieuw type hitteschild uit. Een hitteschild wordt gebruikt om ruimtevaartuigen, tijdens hun snelle afdaling op een planeet, te beschermen tegen de hoog oplopende wrijvingstemperaturen . Het is echter voor de allereerste maal dat men gebruik maakt van een dergelijk licht en flexibel hitteschild. Normaal gezien gebruiken ruimtevaartuigen vaste hitteschilden, deze worden na de landing dan afgeworpen en zullen gedeeltelijk systematisch oplossen door de wrijvingshitte, dit is echter veel risicovoller en vereist correcte en moeilijke berekeningen. Niet alleen is een vast systeem nadelig door de complexiteit hiervan, maar ook door het gewicht. Het gewicht van een ruimtevaarttuig beïnvloedt namelijk de lanceerkosten, met een beperkt budget als dat van NASA is het dan ook aangewezen extra gewicht te vermijden. (meer…)
Iedereen kent de verhalen wel, elke 3600 jaar dringt de planeet Nibiru ons zonnestelsel binnen, een baan volgend tussen Jupiter en Mars door, alvorens deze weer het zonnestelsel verlaat. Volgens vele ‘believers ‘ is deze passage de oorzaak van talloze aardbevingen, vloedgolven, vulkanische uitbarstingen, stormen, meteorietinslagen, voedseltekorten en ziekten. Naar verluidt voorspelden de Sumeriërs een terugkomst van de planeet Nibiru in het jaar 2012, en zou dit een radicale verandering meebrengen voor het leven op aarde. Dit zou allemaal gebeuren binnen een tijdsspanne van 5 jaar,beginnende in 2008. (meer…)
Bij een stof-onderzoek van NASA werd voor de eerste maal aminozuur aangetroffen. Zoals velen waarschijnlijk wel zullen weten zijn eiwitten of proteïnen van zeer groot belang voor organismen, ze vormen dan ook een zeer grote klasse binnen de biologische moleculen. Deze bestaan uit ketens van aminozuren die verbonden zijn door peptidebindingen, de binding ontstaat tussen de carboxylgroep (-COOH) van één aminozuur en de aminogroep (-NH2) van een volgend aminozuur. (meer…)
Saturnus’s maan Titan, met diens aardachtige wolken, meren en rivieren van vloeibaar methaan en daar bovenop een oranje atmosfeer is op zich een zeer neutrale planeet. Men kan er jarenlang naar kijken zonder ook maar iets op te merken. Dat is dan ook zeer slechts nieuws voor de mensen die Titan’s meteorologische cyclus proberen te begrijpen. Niet alleen omdat er zelden dingen gebeuren, maar ook omdat de interesse om Titan in het oog te houden gewoonweg verdwijnt. Echter is het niet zo omdat iets zelden gebeurt, dat het ook niet gebeurt, maar al te vaak is het zo dat astronomen veel te laat zijn om het vast te leggen. (meer…)
In de nacht van woensdag 12 op donderdag 13 augustus aanstaande vindt het jaarlijkse maximum van de bekende meteorenzwerm Perseïden plaats. Hoewel de omstandigheden vanwege storend maanlicht minder gunstig zullen zijn dan vorig jaar het geval was, zijn er tussen zonsondergang en zonsopkomst ongeveer dertig vallende sterren per uur te aanschouwen. Tussen elf uur ’s avonds en vijf uur in de ochtend zal de hemel donker genoeg zijn en ook dit keer geldt: hoe minder de lichtvervuiling, hoe meer meteoren je voorbij zult zien trekken. (meer…)
Men neemt al een lange tijd aan dat zowel onze moederplaneet Aarde als onze ster zeer geschikt waren voor het ontstaan van het leven en zeer geschikt zijn voor het voortbestaan van het leven. Maar door langdurig onderzoek over het verleden van onze ster en planeet komen we langzaamaan tot de conclusie dat deze eigenlijk niet zo optimaal waren als eerder aangenomen werd, integendeel zelf. Men kwam tot deze conclusie na een onderzoek van de magnetische uitstraling van onze ster, hieruit blijkt namelijk dat de activiteit van onze ster in feite zeer schadelijk is voor het ontstaan en de ontwikkeling van nieuwe levensvormen. (meer…)
Geologische kenmerken verborgen op en onder het oppervlak van planeten kunnen veel simpeler gedetecteerd worden, dit dankzij het ontwerp van de nieuwe zwaartekrachtdetector. Het apparaat is echter niet volledig nieuw en werd ontworpen om de zwaartekrachtsverschillen tussen 2 onderlinge plaatsen met elkaar te vergelijken en zo grafisch weer te geven. (meer…)
De Spitzer Space Telescope heeft sporen gevonden van een botsing tussen twee planeten rond een jonge ster. Volgens astronomen zijn de twee planeten, één minstens zo groot als Mercurius en de andere zeker zo groot als onze maan, op elkaar gebotst binnen de laatste paar duizend jaar, een erg korte tijd op kosmische schaal. De kleinste planeet is hierdoor vernietigd. (meer…)
Al lange tijd zijn astronomen op zoek naar een eenvoudige beschrijving van spiraalvormige sterrenstelsels. Tot nu toe gebruikt men vormen van de logaritmische spiraal als beschrijving van zulke spiraalstelsels, maar deze spiraal blijkt ongeschikt als model voor een groot aantal stelsels. Recentelijk heeft men een eenvoudige wiskundige formule gevonden voor het beschrijven van spiraalstelsels met een grote variatie in vorm. Dit biedt mogelijk nieuwe kansen voor het automatisch classificeren van zulke stelsels, iets waar astronomen de komende jaren steeds meer behoefte aan zullen krijgen. (meer…)
Het duurde in totaal negen dagen, vanaf het begin dat de Large Hadron Collider zijn eerste proton straal succesvol door de hoofdring liet circuleren, totdat hij, op 19 september 2008 , zijn handelingen moest staken door een fout tussen twee magneten waardoor een heliumleiding doorboord werd. Men ging ervan uit dat de LHC in juli 2009 zijn werk weer kon voortzetten, tot in diezelfde maand twee vacuümlekken werden gevonden (zie artikel). Hierdoor ondervond het project wederom een vertraging. (meer…)
Eerder deze week was in het nieuws dat de instrumenten van planetenjager Kepler inderdaad gevoelig genoeg zijn om aardse planeten te kunnen ontdekken rond zonachtige sterren. Wetenschappers denken zelfs dat Kepler misschien gevoelig genoeg is om, behalve exoplaneten, ook exomanen te detecteren. (meer…)
Begin mei raakte de marsrover Spirit vast te zitten in het Martiaans zand. Sinds dan hebben NASA-ingenieurs continu nieuwe mogelijkheden uitgedacht om deze te bevrijden uit diens nare positie. Dat is wel veel makkelijker gezegd dan gedaan, de vier wielen van de rover zijn immers halfweg in het meelachtig zand gezonken. Om de situatie van de rover niet erger te maken en te vermijden dat hij nog dieper zou zakken staat de rover nu al enkele weken onbeweeglijk op onze buurplaneet. Echter heeft NASA zoals eerder gezegd niet stilgezeten, ingenieurs hebben een volledige replica rover in een nagebouwd zandbak geplaatst om zo verschillende strategieën te testen. (meer…)
De ruimtevaartorganisatie NASA moet afzien van het plan om rond het einde van het volgende decennium de mens terug te laten keren op het maanoppervlak. Althans, dat is de voornaamste conclusie van een commissie die van president Barack Obama de opdracht heeft gekregen om de verschillende opties voor het verloop van de bemande ruimtevaart in de komende jaren op een rijtje te zetten. De zogeheten Augustine-commissie is ruim 900 verschillende mogelijkheden afgegaan en zal later deze maand een zevental scenario’s voorleggen aan de regering. (meer…)
Planetenjager Kepler heeft zijn eerste planeten buiten het zonnestelsel gevonden: drie buitenaardse werelden werden al met telescopen op aarde ontdekt. De vondsten bevestigen dat Kepler’s instrumenten gevoelig genoeg zijn om aardse planeten te ontdekken rond zonachtige sterren, maar ze kunnen ook onverwacht gevoelig zijn voor geladen deeltjes in de ruimte. (meer…)
Sinds de Spitzer Space Telescope na ruim 5 jaar geen koelvloeistof meer heeft is er een nieuwe fase aangebroken waarin de nieuwe infraroodfoto’s op een temperatuur van 30 Kelvin (-243 Celsius) worden genomen. Deze foto’s zijn daarom minder gedetailleerd als de voorgangers. Deze twee werkende infrarood kanalen die onderdeel zijn van de camera array nemen hun foto’s op 3.6 micron (lichtblauw) en 4.5 micron (lichtoranje). De eerste resultaten stromen inmiddels binnen. (meer…)
Door elf miljard jaar terug in de tijd te kijken heeft men voor de eerste keer de beweging van sterren in een zeer verafgelegen sterrenstelsel in kaart weten te brengen en is bepaald dat dit met een snelheid van ruim anderhalf miljoen kilometer per uur gebeurt. Dat aantal is twee keer zo groot als de snelheid waarmee de zon door het melkwegstelsel raast. De snelbewegende sterren, welke onder de loep zijn genomen door de ruimtetelescoop Hubble en de 8-meter Gemini South telescoop in Chili, kunnen ons meer vertellen over hoe deze verafgelegen stelsels, die een fractie zijn van de grootte van onze Melkweg, zich ontwikkeld hebben tot de volgroeide sterrenstelsels die we dezer dagen om ons heen zien. (meer…)
Slecht nieuws voor de mogelijkheid dat er leven aanwezig is op onze buurplaneet Mars. Uit nieuwe berekeningen blijkt dat het methaangas op de rode planeet 600 keer sneller wordt afgebroken dan op aarde, soms slechts in één uur. Methaan wordt op aarde in ongeveer 330 jaar afgebroken door de zon. Als deze berekeningen kloppen, welk proces is dan verantwoordelijk voor de afbraak van de organische moleculen, die nodig zijn voor het leven? (meer…)
Op 31 oktober van dit jaar vindt de eerste testvlucht in het teken van het Amerikaanse Constellation-programma plaats met een Ares I-X raket. Het gevaarte wordt op dit moment geassembleerd in het Vehicle Assembly Building in het in de staat Florida gelegen Cape Canaveral en zal uiteindelijk 99 meter hoog worden. Op pas verschenen foto’s van de raket is te zien dat het nu voor iets meer dan de helft is opgebouwd. De raket die over enkele jaren als ruimtecargo gaat dienen, de Ares V, zal uiteindelijk 116 meter hoog worden, terwijl een Space Shuttle ruim 56 meter hoog is. (meer…)
De Nederlandse astronaut André Kuipers keert in 2011 terug naar het internationale ruimtestation ISS, zo heeft een woordvoerder van minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken woensdagmorgen laten weten. Kuipers verbleef in 2004 al een voor een week in het complex en landde toentertijd succesvol op het aardoppervlak met een Soyuz-capsule. Volgens Van der Hoeven, die ook voorzitter van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA is geweest, bevestigt de verkiezing nog eens “dat Nederland een vooraanstaande positie inneemt op het gebied van ruimtevaart.” Ze zou zich er persoonlijk voor ingespannen hebben om de keuze op Kuipers te laten vallen. (meer…)
Eerder deze week kwam het voorstel om gebruik te maken van ruimtebrandstoftanks bij missies naar planetoïden en buurplaneten al naar buiten, maar nu toont men ook interesse in het toepassen van een dergelijk systeem voor verschillende maanmissies. Een voordeel van een dergelijk systeem is dat men gebruik kan maken van kleinere en tevens goedkopere raketten. Bij de huidige raketten moet er telkens een pak brandstof meegenomen worden, wat met dit systeem veranderd zou kunnen worden. (meer…)
Een commissie aangesteld om de doelstellingen van de ruimtevaartorganisatie NASA te herzien heeft een regeling geschetst om astronauten op progressief langere ruimtemissies te sturen. Hierbij horen onder andere bezoeken aan asteroïden en verschillende flyby’s langs Venus, om zo uiteindelijk een grote kennis vergaard te hebben voor toekomstige Marsreizen. Aangezien Venus de planeet is die het dichtst bij de aarde kan komen, veel dichter dan Mars in ieder geval, is een logische eerste stap dan ook een reis naar onze zusterplaneet. (meer…)
Uit een nieuwe studie blijkt dat kometen tijdens de eerste miljoen jaar van hun vorming grote oceanen van vloeibaar water in hun binnenste bevatten. De waterige omgeving van vroege kometen zou samen met de grote hoeveelheid organische verbindingen die eerder werd ontdekt in de objecten de ideale omstandigheden hebben geboden om primitieve bacteriën te laten groeien en vermeerderen, zo luidt de conclusie van professor Chandra Wickramasinghe en zijn collega’s van het Cardiff Cente for Astrobiology. (meer…)
Het houdt maar niet op met de vlekken in ons zonnestelsel. Stuitte amateur-astronoom Anthony Wesley in Australië vorige week nog op een donkere vlek op het zuidelijk halfrond van gasplaneet Jupiter, nu heeft zijn ‘collega’ Frank Melillo vanuit New York een eigenaardige vlek ontdekt op onze buurplaneet Venus. De oorzaak van de verschijning is tot nog toe een raadsel. Men hoopt dat met behulp van toekomstige observaties aangetoond kan worden of de oorzaak gezocht moet worden bij vulkanische activiteit, turbulentie in diens atmosfeer of geladen deeltjes die afkomstig zijn van de zon. (meer…)
Niet asteroïden, maar ijzige kometen hebben zo’n 3,85 miljard jaar geleden de aarde en de maan gebombardeerd. Dit is aangetoond dankzij een onderzoek naar oude gesteenten uit Groenland. Door deze studie wordt het aannemelijk dat het meeste water op aarde geleverd is door kometen. “We kunnen de kraters op het maanoppervlak met het blote oog zien, maar niemand wist dat deze kraters niet veroorzaakt werden door stenen, maar door ijs”, zegt Uffe Gråe Jørgensen, één van de onderzoekers. (meer…)
De Amerikaanse spaceshuttle Endeavour wordt vandaag om 19.26 uur Nederlandse tijd losgekoppeld van het internationaal ruimtestation ISS. Dat heeft NASA gisteren bekend gemaakt. Momenteel verblijven er 13 mensen in het station, een recordaantal. De bemanning, die bestaat uit zes Amerikanen en een Canadees, heeft de laatste dagen werkzaamheden verricht aan het zonnepaneel en camera’s bevestigd aan het Japanse ruimtelab Kibo. Ook toen het toilet van het ISS defect raakte moesten de astronauten verschillende onderdelen vervangen. (meer…)
Ter gelegenheid van het feit dat het observatorium Chandra tien jaar in een baan rond de aarde verblijft heeft men de telescoop het op 190.000 lichtjaar van onze planeet gelegen overblijfsel van een geëxplodeerde ster opnieuw onder de loep laten nemen. E0102, zoals het supernovarestant ook wel wordt genoemd, bevindt zich in de Kleine Magelhaense Wolk, één van de meest nabijgelegen sterrenstelsels. Het ontstond toen een ster die veel massiever was dan onze ruim duizend jaar geleden tot ontploffing kwam, een gebeurtenis die destijds vanaf het zuidelijk halfrond te zien moet zijn geweest. (meer…)
Naar oude gewoonte geven sciencefiction-verhalen de wetenschappers stof tot nadenken. In Hamburg (Duitsland) is men tot de constatatie gekomen dat metalen transparant kunnen worden, net zoals gesuggereerd werd in Star Trek IV: The Voyage Home. Hiermee werd opnieuw aangetoond dat de natuur goochelt met de fantasie van de mensen. (meer…)
Door raketten aangedreven ruimteschepen maken normaal gezien gebruik van sterke zware uit metaal bestaande bevestigingsmiddelen om de brandstoftanks binnen de romp te plaatsen. Echter is het zo dat elke verhoging aan gewicht extra kosten teweegbrengt en het vermijden van dergelijke zware metalen zou dan op lange termijn zeker en vast voordelig kunnen zijn. Het is dan ook om die reden dat men onderzoek gedaan heeft naar nieuwe methoden die lichter en dus goedkoper en gebruiksvriendelijker zijn, maar nog steeds even betrouwbaar en veilig als voorheen. (meer…)
Nadat eerder deze week de eerste bevestigingen van de inslag op planeet Jupiter gegeven werden, werd ook onze geliefde ruimtetelescoop te nieuwsgierig en legde hij de nieuwste kneuzing van de gasplaneet vast. Het is eigenlijk zo dat de volledige instelling van diens Wide Field Camera 3 nog niet voltooid is en dit proces werd dan ook eventjes onderbroken om toch maar dit unieke beeld vast te leggen. Het is de meest gedetailleerde foto van Jupiters ‘blauwe plek’ die tot nu toe is gemaakt. “Een bijzondere opname die het onderbreken waard was,” aldus de ruimtevaartorganisatie NASA. (meer…)
De vraag of wolken al dan niet een grote rol spelen in de klimaatverandering, was een vraag die men al decennia lang onbeantwoord moest laten. Door onenigheid van verschillende wetenschappers was het nog zeer onduidelijk of er nu net minder of meer wolken zouden ontstaan door de klimaatverandering. Sommigen zullen zich misschien afvragen wat het nu uitmaakt of er al dan niet meer wolken in de lucht te bespeuren zijn, maar de invloed van deze wolken kan wel degelijk groot zijn, zo blijkt uit een nieuwe studie. (meer…)
Het Apollo-tijdperk kan bekeken worden als een financiële opdoffer en vele astronauten blijken grotere fans te zijn van een missie naar Mars, maar toch heeft men nooit de maan uit het oog verloren. Twintig jaar geleden, op de twintigste verjaardag van Apollo 11 maan landing, stelde toenmalig president George H. W. Bush voor om een nieuwe maanbasis te bouwen en deze te gebruiken als springplank voor expedities naar Mars. Het hele voorstel viel echter in het water bij het congres, die weigerde toestemming te geven voor de financiële kosten van het hele programma. (meer…)
Het lijkt op een zeepbel of wellicht op een camerafout, maar op een nieuwe opname is een pas ontdekte planetaire nevel zichtbaar. Dave Jurasevich van het observatorium Mount Wilson in Californië stuitte op 6 juli 2008 op de ‘Cygnus Bubble’, die vernoemd is naar het sterrenbeeld waar het object zich in bevindt, terwijl hij beeldmateriaal verzamelde van een bepaald gebied aan de hemel. Enkele dagen later verscheen de nevel ook op foto’s die werden gemaakt door de amateur-astronomen Mel Helm en Keith Quattrocchi en toen wist Jurasevich het zeker: hij had een nieuwe planetaire nevel ontdekt. (meer…)
Gegevens verzameld tijdens de voorbijvlucht van het ruimtevaartuig Cassini in juli en oktober 2008 zijn uitgebracht in de nieuwste uitgave van het tijdschrift Nature. “Toen Cassini op 8 oktober van het afgelopen jaar door een rookpluim van Enceladus vloog, kon onze spectrometer verschillende vele chemische stoffen ‘ruiken’, in de damp en de ijzige deeltjes”, aldus onderzoeker Hunter Waite. “Eén van de vastgestelde chemische stoffen was ammoniak en dat vormt een indirecte aanwijzing voor het bestaan van een vloeibare oceaan in de maan.” (meer…)
Er is momenteel een groeiende oproep om astronauten naar Mars te sturen in plaats van naar de maan. Critici wijzen er echter op dat een reis naar Mars zeer afmattend is voor de astronauten als gevolg van de lange reistijd. Het is ook die lange reistijd die vele risico’s schept; des te langer men onbeschermd in de ruimte vertoefd, des te langer men bloot staat aan gevaarlijke straling. Vele critici zeggen dan ook dat we nog niet genoeg weten van deze potentieel gevaarlijke stralingen, zeker niet genoeg om dergelijke lange reizen door ons zonnestelsel voor te bereiden. (meer…)
Net nu de Europese organisatie CERN klaar is met het repareren van schade die in september van het afgelopen jaar ontstond bij een heliumlek in de Large Hadron Collider heeft zich een nieuw probleem voorgedaan. Ingenieurs zijn gestuit op twee vacuümlekken in delen van de deeltjesversneller waar ultralage temperaturen moeten heersen. Men is genoodzaakt om deze ruimtes op te warmen om een reparatie uit te voeren, wat betekent dat het project pas over een aantal maanden van start kan gaan. (meer…)
Een team van internationale astrofysici heeft een nieuwe verklaring gevonden voor de vroege samenstelling van ons zonnestelsel. De onderzoekers, die onder leiding stonden van Dr. Maria Lugaro van de Monash University in Australïe, zijn tot de conclusie gekomen dat de radioactieve atoomkernen die gevonden zijn in miljarden jaren oude meteorieten hier terecht kunnen zijn gekomen door nabije aanwezigheid van een stervende reuzenster, welke naar schatting zes keer zo massief was als de zon. Volgens hen kunnen de bevindingen onze huidige ideeën over de oorsprong van het zonnestelsel hierdoor veranderen. (meer…)
Volgens astrofotograaf Anthony Wesley uit het plaatsje Murrumbateman in Australië is er iets ingeslagen op planeet Jupiter dat lijkt op de fragmenten van de komeet Shoemaker-Levy 9, welke in 1994 in botsing kwamen met de ‘koning der planeten’. Vanuit zijn observatorium wist hij een zwarte vlek op de zuidpool van de gasreus vast te leggen, die waarschijnlijk is ontstaan bij de inslag van een object. Wesley is ervan overtuigd dat het hier om een recentelijk plaatsgevonden gebeurtenis gaat, aangezien de vlek twee nachten eerder nog niet zichtbaar was op opnamen die hij maakte. (meer…)
De rover Spirit, welke nog steeds vast zit in de Martiaanse bodem, zal alle kracht die het kan verzamelen nodig hebben als wetenschappers van de ruimtevaartorganisatie NASA uitgezocht hebben hoe het voertuig weer in beweging gebracht kan worden. Onderzoekers die zich bezighouden met het probleem zullen dus op tijd een antwoord moeten krijgen op de vraag waarom het stof op de planeet zo hardnekkig vast blijft kleven, onder meer op de zonnepanelen van het karretje. En dat blijkt een moeilijke opgave te zijn. (meer…)
De Europese Zuidelijke Sterrenwacht heeft een nieuwe en adembenemende opname van de hemel rondom de zogeheten Arendnevel vrijgegeven, die een stellaire broedplaats toont waar jonge clusters van sterren verrijzen uit monsterlijke pilaren van stof en gas. Het stervormingsgebied bevindt zich op ruim 7000 lichtjaar van onze planeet in de richting van het sterrenbeeld Slang (Serpens). Het felle licht en de krachtige winden die teweeg worden gebracht bij vorming van massieve sterren zorgen voor een kleurrijk schouwspel dat in stand wordt gehouden door het ontstaan van nieuwe sterren. (meer…)
De Lunar Reconnaissance Orbiter van de ruimtevaartorganisatie NASA is er in geslaagd om de landingsplekken van de welbekende Apollo-landers op het oppervlak van de maan vast te leggen op de gevoelige plaat. De camera van het vaartuig heeft vijf van de zes landers die gefotografeerd zullen worden in beeld gebracht; de landingsplek van de twaalfde Apollo-missie wordt in de komende weken onder de loep genomen. De maansonde kwam op 23 juni jongstleden in een baan rond onze natuurlijke satelliet terecht en wist het vijftal tussen 11 en 15 juli te fotograferen. (meer…)
Ter gelegenheid van het feit dat het aankomende maandag precies veertig jaar geleden is dat astronaut Neil Armstrong als eerste mens een voetstap op het oppervlak van onze natuurlijke satelliet zette, heeft de ruimtevaartorganisatie NASA een deel van de beelden van dit moment opnieuw bewerkt. De restauratie kon gedaan worden dankzij ingenieurs die op 21 juli 1969 hielpen met het rechtstreeks vertonen van de beelden die men in het vluchtleidingscentrum in Houston ontving. Een klein deel van de verbeterde video is nu op internet gepubliceerd. (meer…)
Nadat de lift-off van het ruimteveer Endeavour eerder zes keer werd uitgesteld, vertrok het ruimteveer met diens zevenkoppige bemanning even na middernacht dan eindelijk richting het internationale ruimtestation ISS. De lancering verloopt echter niet geheel vlekkeloos; op verschillende momenten viel er puin van de externe brandstoftank, dat ijs of isolatiemateriaal kan zijn geweest. Nadere inspectie moet uitwijzen of het hitteschild van de orbiter hierbij beschadigd is. De crew van missie STS-127 heeft onder meer de taak om de laatste twee onderdelen van een Japanse module, die eerder aan het complex werd gekoppeld, te installeren. De eerste twee delen van het laboratorium werden in maart en juni 2008 naar het ruimtestation verscheept. (meer…)
Ruim drie miljoen kilometer per uur. Dat is de snelheid waarmee het sterrenstelsel NGC 7318b, dat op een afstand van ongeveer 280 miljoen lichtjaar van onze planeet verwikkeld is in een gravitationele strijd met drie andere stelsels, door een 130 jaar geleden ontdekte groep raast die ook wel Stephan’s Quintet wordt genoemd. Gas dat bij dit proces verwarmd door een schokgolf die het object teweeg heeft gebracht is nu in beeld gebracht door het observatorium Chandra, dat de sterrenstelsels in röntgenlicht heeft bekeken. Het lichtblauwe gas dat men heeft kunnen bestuderen is te zien in een compositieopname die mede tot stand is gekomen met behulp van een telescoop op het eiland Hawaï. (meer…)
De eerste meetgegevens van het Nederlandse ruimte-instrument HIFI zijn zo goed van kwaliteit, dat ze voor meer kunnen dienen dan alleen het afregelen van het instrumentarium. Volgens wetenschappelijk leider Frank Helmich en projectleider Peter Roelfsema zijn ze direct al bruikbaar voor wetenschappelijk onderzoek: “We gaan tientallen Europese sterrenkundigen bakken vol werk bezorgen.” HIFI verkeert nog in het begin van de testfase, vertelt Helmich: “Dat is de fase waarin we de waarnemingsinstrumenten tot in de puntjes afregelen en vaststellen of ze de gegevens leveren die we hebben willen. Nou, dat laatste is duidelijk het geval. HIFI werkt zelfs zo goed, dat de gegevens die we tijdens het afregelen binnenkrijgen meteen al resultaten opleveren, die interessant zijn voor de wetenschap.” (meer…)
Kosmologen van de Universiteit van Californië zijn er in geslaagd twee supernovae te ontdekken die verder van ons verwijderd zijn dan alle eerder ontdekte supernovae. De gigantische explosies vonden plaats op de ongelooflijke afstand van elf miljard lichtjaar van ons vandaan, wat betekent dat het vorige record met gemak is verbroken. Om dingen die zich zo ver van ons bevinden waar te nemen, heeft men een nieuwe techniek moeten ontwikkelen. (meer…)
De Omeganevel, een broedplaats van sterren waarvan het stof en gas verlicht wordt, is op een nieuwe opname die gemaakt is met een telescoop van het observatorium La Silla in al haar glorie te zien. Het stervormingsgebied bevindt zich op een afstand van 5500 lichtjaar van onze planeet in de richting van het sterrenbeeld Sagittarius, dat vanuit ons land dezer dagen laag aan de hemel te zien is. Het gebied, dat een doorsnede heeft van ongeveer vijftien lichtjaar, bestaat uit een cluster van massieve, warme sterren die met hun licht en krachtige winden van de nevel een waar kunstwerk maken. Het object werd in 1745 ontdekt door de Zwitserse astronoom Jean-Philippe Loys de Chéseaux. (meer…)
De landmassa’s van de aarde waren in het Precambrian, één van de vele geologische tijdvakken, niet aangenaam, maar ten minste wel groen. Een nieuwe analyse naar kalksteen dat zich tussen één miljard en vijfhonderd miljoen jaar geleden op het oppervlak bevond suggereert namelijk dat er eerder dan verondersteld uitgebreid plantenleven op het land te vinden was. Ondanks het feit dit alleen uit kleine mossen bestond hadden de planten een grote invloed op de aarde; ze zorgden ervoor dat onze planeet groen kleurde en pompten zuurstof in de atmosfeer. De basis voor de evolutie van dieren in het tijdvak dat 542 miljoen jaar geleden volgde, het Cambrian, werd met dit proces gelegd. (meer…)
In de afgelopen jaren hebben sterrenkundigen van de Universiteit van Californië GD 362 bestudeerd, een merkwaardigerwijs vuile witte dwergster die zich op een afstand van 165 lichtjaar van ons af in het sterrenbeeld Hercules bevindt. Men weet sinds kort bijna zeker waarom de bijna tienduizend graden Celsius warme atmosfeer van dit dicht en afkoelend overblijfsel van een ster die ooit vele malen groter is geweest zo vervuild is. Het object blijkt een planeet die de ster eerder omcirkelde te hebben verorberd en het puin dat hierbij ontstond is beland op GD 362. (meer…)
Afgelopen week bleek uit enkele reacties dat mensen teleurgesteld waren over de eerste beelden van de nieuwe maansonde die sinds bijna twee weken in een baan om onze natuurlijke satelliet draait. Zij zullen na het zien van de spectaculaire video die de Lunar Reconnaissance Orbiter heeft gemaakt van een deel van het maanoppervlak echter naar alle waarschijnlijkheid een andere mening toebedeeld zijn. Medewerkers van het Goddard Space Flight Center die zich bezighouden met de missie hebben namelijk de eerste beelden, welke vlak na de aankomst van de orbiter werden gemaakt, gemonteerd in een filmpje van enkele minuten. Een voorproefje van alles wat de LRO voor ons in petto heeft. Veel kijkplezier. (meer…)
De ruimtevaartorganisatie NASA heeft een reserveplan opgesteld om terug te keren op het maanoppervlak. Het zou het gat dat ontstaat na de pensionering van de shuttle in 2010 kunnen verkleinen en ervoor kunnen zorgen dat belastingbetalers in totaal enkele miljarden dollars kunnen besparen. Het opgestelde plan houdt onder meer in dat men de externe brandstoftank en de stuwraketten die bemande ruimteveren in de afgelopen tientallen jaren lanceerden blijft gebruiken. Met de huidige aanpak zouden de kosten van het programma waarin de mens terug moet keren naar onze natuurlijke satelliet te hoog uit vallen en de ontwikkeling van nieuwe vaartuigen zou bovendien te lang duren. (meer…)
De eerste twee opnamen van de Lunar Reconnaissance Orbiter, de eerste ruimtesonde van Amerikaanse makelij die sinds 1998 in een baan rond onze natuurlijke satelliet draait, zijn vandaag vrijgegeven. Het vaartuig werd vorige week in een baan rond de maan gebracht nadat enkele raketten ontstoken werden. De LRO zal voornamelijk ingezet worden om het maanoppervlak topografisch in kaart te brengen, onderzoek te verrichten aan de straling uit die ruimte die onze naaste buur bereikt en wat de omstandigheden zijn op de maanpoolgebieden, waar mogelijk materiaal te vinden is dat waterijs bevat. De orbiter moet bovendien de achtergebleven Apollo-landers op de gevoelige plaat vastleggen. (meer…)
Door gebruik te maken van een combinatie van talloze telescopen op het aardoppervlak heeft een team van sterrenkundigen aan kunnen tonen dat de uitbarstingen van extreem energetische gammastraling in relatief nabijgelegen sterrenstelsel M87 afkomstig zijn uit een gebied dat zich zeer dicht bij het supermassieve zwarte gat dat het object bevat bevindt. De ontdekking, die gedaan is bij de analyse van gegevens die in 2007 en 2008 werden verzameld tijdens verschillende observaties, verschaft belangrijke nieuwe informatie over de mysterieuze werking van de krachtige ‘machines’ die in de kern van een ontelbaar aantal stelsels in het gehele universum te vinden zijn. (meer…)
Net als een trotse vader die een foto laat zien van zijn pasgeboren kind heeft kosmoloog Ben Moore van de Universiteit van Zurich in Zwitserland een opname getoond van een sterrenstelsel dat volgens hem veel lijkt op het melkwegstelsel na diens geboorte. Het model dat hij en enkele collega’s op hebben gesteld van hoe ons stelsel er in het verre verleden ongeveer uit zag werd gecreëerd met behulp van een supercomputer en is de meest gedetailleerde simulatie ooit van een sterrenstelsel ‘in aanbouw’. Het team van onderzoekers maakte gebruik van alle ruwe ingrediënten en gedetailleerde interacties die normaal gesproken essentieel zijn voor de vorming van stelsels. (meer…)
Vanwege het feit dat er geen vloeibaar water te vinden is op het oppervlak van Titan is de grootste maan van ringenplaneet Saturnus geen geschikte kandidaat voor de huisvesting van aardachtig leven. Maar één van de meest veelbelovende kenmerken van het object is de aanwezigheid van meren die gevuld zijn met vloeibare koolwaterstoffen, oftewel moleculen die bestaan uit koolstof en waterstof, zoals methaan en ethaan. Titan is daarmee de enige wereld in ons zonnestelsel die naast onze planeet vloeistoffen op diens oppervlak heeft. Uit een nieuwe studie is nu naar voren gekomen dat in de meren op de maan, afhangend van hun algemene samenstelling en volume, een chemisch proces plaats kan vinden dat kan leiden tot het ontstaan van levensvormen. (meer…)
Recent ontdekte geologische kenmerken op onze buurplaneet Mars wekken de suggestie dat er ooit vloeibaar water heeft gestroomd op diens oppervlak. Verondersteld wordt dat het kleine restant hiervan vandaag de dag te vinden is in diens poolkappen, maar volgens een team van onderzoekers moet niet uitgesloten worden dat de Martiaanse bodem een aanzienlijke hoeveelheid grondwater bevat, ondanks het feit dat gegevens die zijn verzameld door de ruimtesonde Mars Express anders doen vermoeden. De satelliet nam eerder een kijkje onder het oppervlak van de rode planeet met behulp van diens radar, maar vond in verschillende gebieden tot op negen meter diepte geen tekens van water. (meer…)
Utrechtse astronomen hebben voor het eerst metingen verricht die direct laten zien dat supernovaresten uitstekende deeltjesversnellers zijn. Elke dag bombarderen talloze deeltjes uit de ruimte onze aardatmosfeer. Deze deeltjes zijn klein, bestaan voornamelijk uit protonen, bewegen met bijna de lichtsnelheid en hebben zeer hoge energieën: hoger nog dan de deeltjesversneller in Genève kan bereiken. Al eerder was aangetoond dat de overblijfselen van supernova’s kosmische deeltjes in de Melkweg tot enorm hoge energieën kunnen versnellen. De Utrechtse promovenda Eveline Helder en haar co-promotor Jacco Vink hebben nu voor het eerst een meting gedaan die direct aantoont hoeveel energie van het gas van de supernova wordt omgezet in kosmische straling. Dat blijkt meer te zijn dan 50 procent. (meer…)
Niet alleen mensen kunnen dikker worden om daarna af te slanken. Dat is de conclusie van enkele wetenschappers aan de Princeton Universiteit. Sommige planeten kunnen ook door een vettere stage gaan waarbij ze rond hun evenaar tijdelijk aanzwellen. Dit zou een mogelijke verklaring kunnen geven waarom sommige gasreuzen onverwacht groot zijn. In ons zonnestelsel gaat het voornamelijk over Jupiter en Saturnus maar ook de grootte van een groot aantal exoplaneten kan niet verklaard worden volgens de standaardtheorie. De zogenaamde "warme Jupiters" kunnen tot wel 30% groter zijn dan de standaardtheorie toelaat.
Een team van onderzoekers heeft op een afstand van veertienduizend lichtjaar van onze planeet een uitgestrekt stervormingsgebied gevonden dat voorheen verscholen lag achter een dikke stofwolk. Het is één van de grootste in zijn soort in ons melkwegstelsel en kan men mogelijk meer vertellen over hoe dergelijke objecten zo’n omvang kunnen krijgen. CTB 102, zoals de broedplaats wordt genoemd, bestaat wellicht uit duizenden pasgeboren sterren die verspreid zijn over een gebied van ongeveer 380 lichtjaar en is een zogeheten H-II-gebied, waar de warmste en meest massieve sterren ervoor zorgen dat waterstofgas diens elektronen verliest en dus geïoniseerd wordt. De bekendste van deze gebieden is de Orionnevel, die ongeveer tien keer zo klein is als de pas ontdekte broedplaats. (meer…)
In afwachting van de naderende equinox van midden augustus op planeet Saturnus heeft de ruimtesonde Cassini enkele bijzondere opnamen gemaakt van het schaduwspel op het ringenstelsel van de gasreus dat teweeg wordt gebracht door enkele van diens manen. De foto’s die vandaag vrij zijn gegeven tonen een verschijnsel dat mogelijk slechts eens per vijftien jaar gezien kan worden, aangezien de planeet in een tijdsbestek van iets minder dan dertig aardjaren één keer rond de zon draait. Op 11 augustus van dit jaar krijgt men de kans om Saturnus voor de eerste keer te aanschouwen tijdens de equinox. (meer…)
Uit de analyse naar talloze observaties die in een tijdbestek van zo'n honderd jaar zijn uitgevoerd blijkt dat de maan Io op een dag niet meer zo 'levendig' zal zijn…
De door Japan ontwikkelde maanverkenner Kayuga is vorige week woensdag gecontroleerd neergestort op het oppervlak van onze natuurlijke satelliet. De ruimtesonde werd iets minder dan twee jaar geleden gelanceerd en werd tijdens diens onderzoek naar de naaste buur van de aarde vergezeld door twee mini-satellieten. Sinds oktober 2007 nam het vaartuig van de ruimtevaartorganisatie JAXA onder meer het maanoppervlak onder de loep met verschillende camera’s die in high-definition konden filmen. De laatste beelden die de sonde heeft verzonden naar onze planeet voordat het te pletter sloeg zijn nu vrijgegeven. (meer…)
Het grootste hitteschild dat ontwikkeld is voor een voertuig dat op weg gaat naar onze buurplaneet Mars is klaar voor de nieuwe rover Curiosity, een enorme Martiaanse robot die qua…
Wanneer sterren exploderen komt er een immense hoeveelheid energie vrij. Een deel van het leven op het aardoppervlak zou in het verleden uitgestorven kunnen zijn door een dergelijke uitbarsting, maar hard bewijs ontbreekt nog. Een studie die uitgevoerd zal worden door onderzoeker Brian Thomas en enkele collega’s van de Washburn Universiteit moet hier nu duidelijkheid over gaan verschaffen. Het team is van plan om in de komende tijd verschillende astrofysische fenomenen te bestuderen die de aarde met hoogenergetische straling kunnen ‘bestoken’. Bovendien zal men fotoplankton, dat voor de energievoorziening afhankelijk is van fotosynthese, blootstellen aan verschillende typen straling om te weten te komen hoe het leven op onze planeet beïnvloed kan worden door een stellaire explosie, aangezien alle organismen sterk afhankelijk zijn van deze microscopische planten. (meer…)
In de zoektocht naar de oorzaak van het gaslek in de externe brandstoftank van Space Shuttle Endeavour, dat er twee keer voor heeft gezorgd dat het ruimteveer niet gelanceerd kon worden, wordt niet uitgesloten dat een medewerker van de ruimtevaartorganisatie NASA sabotage heeft gepleegd en het probleem op zijn of haar geweten heeft. Dat heeft een woordvoerder vandaag meedegedeeld. De lift-off richting het ruimtestation ISS stond aanvankelijk voor afgelopen zaterdag gepland, maar vanwege een lek van waterstofgas werd deze verschoven naar woensdag. Ook toen trad het probleem op en kon de lancering geen doorgang vinden. (meer…)
Morgen om 11.40 uur onze tijd vertrekt Space Shuttle Endeavour met een bemanning die bestaat uit zeven mensen richting het internationale ruimtestation ISS voor een missie van ruim twee weken. Na de enerverende reis naar de ruimtetelescoop Hubble, die afgelopen maand aan een onderhoudsbeurt werd onderworpen, staat er dit keer ‘normaal’ werk op het programma. De crew van missie STS-127 heeft onder meer de taak om de laatste twee onderdelen van een Japanse module, die eerder aan het complex werd gekoppeld, te installeren. De eerste twee delen van het laboratorium werden in maart en juni 2008 naar het ruimtestation verscheept. (meer…)
Een internationaal team van astronomen, onder leiding van UvA-sterrenkundige Nanda Rea, heeft een nieuwe magnetar ontdekt. Van dit zeldzame type neutronenster zijn er slechts 15 bekend. Op 22 augustus 2008 kreeg NASA’s Swift-satelliet een automatische melding van een gigantische uitbarsting van röntgenstraling. Slechts 12 uur later richtten Rea en collega’s ESA’s XMM-Newton röntgentelescoop op de bron en konden de meest gedetailleerde spectra ooit opnemen tijdens het verloop van een magnetar-uitbarsting. Tijdens de meer dan vier maanden durende uitbarsting werden ook honderden kleinere erupties geregistreerd. (meer…)
Een team van onderzoekers heeft een bacterie tot leven gebracht nadat het ongeveer 120.000 jaar op een diepte van drie kilometer onder de ijskap van Groenland begraven heeft gelegen. Het organisme, dat de naam Herminiimonas glaciei heeft gekregen, is met een lengte en diameter van respectievelijk 0,9 en 0,4 micrometer zeer klein in vergelijking met andere bekende bacteriën. Gedurende een tijdsbestek van bijna twaalf maanden werd het bodemmonster waar de bacterie zich in bevond onder temperaturen van twee en vijf graden Celsius verwarmd. Hier vermenigvuldigde het zich in en ontstonden er koloniën van minieme paars-bruine bacteriën. (meer…)
Het ruimteveer Endeavour en diens zevenkoppige bemanning, die in het begin van de middag richting het ruimtestation ISS hadden moeten vertrekken, worden vandaag niet gelanceerd. Om 06.26 uur onze tijd besloot men de lift-off uit te stellen vanwege een lek van waterstofgas. Een soortgelijk lek ontstond twee vluchten geleden, bij de start van de missie STS-119, ook. Het probleem werd toen snel opgelost, maar dit keer kan de lancering van de shuttle op zijn vroegst aanstaande woensdag plaatsvinden. Echter is het onwaarschijnlijk dat de ruimtevaarders dan de aarde verlaten, aangezien er op die dag al de lancering van de twee maansondes LRO en LCROSS gepland staat. Pas op zaterdag 20 juni wordt er daarom mogelijk een nieuwe poging ondernomen. (meer…)
Het meest massieve zwarte gat dat men tot op de dag van vandaag heeft gewogen bevindt zich in het hart van het relatief nabijgelegen sterrenstelsel M87. Het supermassieve object blijkt met een massa die ruim 6,4 miljard keer zo groot is als die van de zon twee tot drie keer zo zwaar te zijn dan eerder werd verondersteld, zo heeft een nieuw model aangetoond. De recente meting suggereert dat andere zwarte gaten in nabije grote stelsels mogelijk ook massiever zijn uit eerder verkregen resultaten is gebleven en het kan sterrenkundigen tevens de helpende hand bieden in de zoektocht naar een oplossing voor het raadsel over de ontwikkeling van de soortgenoten van ons melkwegstelsel. (meer…)
Uit nieuwe simulaties blijkt dat onze planeet op een dag in botsing kan komen met diens buurplaneet Venus en het de rode planeet Mars in stukken kan ‘scheuren’ tijdens een dichte passage. Het is algemeen bekend dat de banen van de planeten over een lang periode gezien onstabiel zijn, omdat hun zwaartekracht op onvoorspelbare manieren invloed uit kan oefenen op elkaar. Maar kan dit uiteindelijk uitmonden in een complete chaos? Een studie die onder leiding van Jaques Laskar van een observatorium in de Franse hoofdstad Parijs stond heeft aangetoond dat er een minieme kans bestaat dat de baan van rotsplaneet Mercurius zodanig verstoord wordt dat het binnenste deel van het zonnestelsel ver in de toekomst op hol slaat. (meer…)
Met behulp van een techniek die gravitationele microlensing wordt genoemd heeft een team van sterrenkundigen uit Italië mogelijk een planeet buiten ons zonnestelsel ontdekt. Aangezien er tot op de dag van vandaag meer dan driehonderd exoplaneten zijn ontdekt komt een dergelijke vondst in deze tijden niet meer aan als een verrassing, ware het niet dat de moederster van het object zich in een ander sterrenstelsel, het bekende Andromedastelsel, bevindt. Hoewel de massa van de metgezel van de ster in M31, zoals ons buurstelsel ook wel wordt genoemd, ongeveer zes keer zo groot is als die van ‘onze’ Jupiter en het object daarom ook een bruine dwergster kan zijn, vormt de ontdekking een grote stap in de zoektocht naar kleine hemellichamen buiten ons melkwegstelsel. (meer…)
Gebrek aan tijd en middelen om de afstand te overbruggen hebben de winnaars en verliezers van één van de grootste strijdtonelen van de Koude Oorlog de laatste tientallen jaren op de achtergrond gesteld. De overblijfselen van dit tijdperk op het oppervlak van onze maan zullen echter over een niet al te lange tijd onthuld worden door de Lunar Reconnaissance Orbiter van de ruimtevaartorganisatie NASA, welke op woensdag 17 juni aanstaande gelanceerd moet worden. Diens missie is de meest ambitieuze maanmissie sinds Apollo 17 in 1972 en zal voornamelijk in het teken staan van toekomstige bemande en onbemande reizen naar onze natuurlijke satelliet, al gaat het vaartuig ook enkele decennia terug in de tijd kijken. (meer…)
Het klinkt misschien als science fiction, maar volgens onderzoekers kan een gigantische opblaasbare toren die reikt tot waar de aardse dampkring eindigt en de ruimte begint realiteit worden en in ieder geval veel eerder gerealiseerd worden dan een lift naar de ruimte die bestaat uit kabels. Een team bestaande uit Brendan Quine, Raj Seth en George Zhu van York University in de Canadese stad Toronto denkt dat het met de huidige technieken mogelijk is om met behulp van zogeheten opblaasbare pneumatische modules een vijftien kilometer hoge toren te ontwikkelen die, wanneer deze gebouwd wordt op een geschikte berg, tot een hoogte van ongeveer twintig kilometer kan reiken. Zo’n gevaarte zou gebruikt kunnen worden voor onderzoek naar de atmosfeer, toerisme, telecommunicatie of de lancering van ruimtevaartuigen. Berekeningen die door het drietal zijn gedaan laten zien dat een dergelijke toren maximaal tweehonderd kilometer hoog zou kunnen worden. (meer…)
Het Japanse ruimtevaartuig Kaguya draait al ruim anderhalf jaar, om precies te zijn sinds oktober 2007, in een baan rond onze natuurlijke satelliet. Naast verschillende detectors heeft het ook de beschikking tot twee HD-camera’s, waarmee het nu twee schitterende video’s van het oppervlak van de maan heeft gemaakt. Over enkele dagen, op woensdag 10 juni aanstaande, komt diens missie ten einde. Rond 19.30 uur onze tijd zal de sonde dan neerstorten op onze naaste buur. Kijk en huiver. (meer…)
In deze nieuwe wekelijkse rubriek wordt jouw visuele kennis over de objecten die in de ruimte te vinden zijn getest. Geef in een reactie aan welk hemellichaam in ons zonnestelsel…
Het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON gaat weer de ontwikkeling van een nieuw ruimte-instrument leiden. Het gaat om het SAFARI-instrument, de Europese bijdrage aan de Japanse ruimtetelescoop SPICA. De beoogde lanceerdatum is 2017. SPICA gaat, net als de onlangs gelanceerde Europese ruimtetelescoop Herschel, infraroodstraling uit het heelal bekijken. Om die infraroodstraling te kunnen zien, moeten de ruimte-instrumenten gekoeld worden tot nabij het absolute nulpunt (-273 graden Celsius). Een belangrijk verschil met Herschel is dat bij SPICA niet alleen de instrumenten, maar ook de 3,5 meter grote spiegel diep gekoeld is. “Een groot voordeel,” zegt Frank Helmich, nu verantwoordelijk voor het HIFI-instrument aan boord van Herschel. “Op deze manier voorkomen we dat de warmtestraling van de spiegel onze detectoren verblindt.” (meer…)
Al vele duizenden jaren probeert men de afstand tussen onze wereld en het ‘vuur aan de hemel’ te berekenen. De sterrenkundige Aristarchos was de eerste die een lange tijd geleden…
Terwijl we onze planeet nog steeds kampen met een overschot aan ongewild koolstof, blijkt dat het universum hier zonder al te veel moeite van af kan komen. Een onderzoek dat is uitgevoerd door astrofysici van de Universiteit van Warwick heeft namelijk aangetoond dat een mysterieuze stellaire explosie die in 2006 in beeld werd gebracht mogelijk ontstond bij de ongewone dood van een redelijk zeldzame ster die rijk was aan koolstof. Het vreemde object, dat SCP 06F6 wordt genoemd, werd drie jaar geleden ontdekt tijdens de analyse van beelden van de ruimtetelescoop Hubble. Op de opnamen was een ontploffing zichtbaar die in een tijdbestek van ongeveer vier maanden uit het niets verscheen en vervolgens weer zwakker werd. (meer…)
Het gebied in de ruimte dat het magnetische veld van de aarde bevat, dat bekend staat als de magnetosfeer, beschermt ons tegen elektrisch geladen deeltjes die uitgestoten worden door onze ster en in een stroom een reis maken langs verschillende objecten in het zonnestelsel. Door een soort van barrière te vormen tegen deze zogeheten zonnewind kunnen dergelijke deeltjes genoeg van hun energie overdragen aan gasmoleculen in de dampkring van onze planeet, om er zo voor te zorgen dat deze kunnen ontsnappen aan de aantrekkingskracht van de wereld waarop wij leven. De magnetosfeer zou dus niet alleen als een beschermend schild van de atmosfeer dienen, maar ook een deel van de lucht op aarde ‘stelen’, zo blijkt uit een nieuwe studie. (meer…)
Met behulp van gegevens die zijn verzameld door het Europese observatorium XMM-Newton is men dichter dan ooit bij een supermassief zwart gat, dat in de kern van een verafgelegen actief sterrenstelsel ligt, weten te komen. Het stelsel, dat 1H0707-495 wordt genoemd, werd bestudeerd tijdens vier sessies die ieder twee dagen in beslag namen en in januari van het afgelopen jaar van start gingen. Eerder werd verondersteld dat het zwarte gat gedeeltelijk verscholen lag achter tussenkomende wolken van gas en stof, maar dit bleek niet het geval te zijn. Het gebied rondom het object kon namelijk beter in kaart gebracht worden dan waar astronomen tot op de dag van vandaag in staat toe waren. (meer…)
Het observatorium Chandra, dat ontworpen is om röntgenstraling van objecten in het universum op te vangen, heeft een kosmisch ‘spook’ gevonden bij een verafgelegen supermassief zwart gat. Het is de eerste keer dat men een dergelijke hoogenergetische verschijning in beeld heeft gebracht en de veronderstelling bestaat dat het object het bewijs is van een immense uitbarsting die veroorzaakt is door een zwart gat. De vondst verschaft astronomen de mogelijkheid om meer te weten te komen over fenomenen die dateren uit de periode waarin het universum nog betrekkelijk jong was. Het röntgenspook, dat zo genoemd wordt omdat een grote hoeveelheid röntgenstraling waarschijnlijk het enige overblijfsel van de explosie is, verscheen op één van de meest gedetailleerde röntgenopnamen die de missie tot nu toe heeft opgeleverd. (meer…)
Een team van twee onderzoekers heeft een planeet die veel overeenkomsten met ‘onze’ Jupiter vertoont gevonden bij één van de kleinste sterren waar men tot op de dag van vandaag is gestuit, wat suggereert dat dergelijke werelden mogelijk vaker gevormd worden dan voorheen werd gedacht. De vondst werd gedaan met behulp van een techniek die nog niet eerder een rol van betekenis heeft gespeeld in de zoektocht naar soortgelijke objecten buiten ons zonnestelsel, genaamd astrometrie. Gedurende een tijdsbestek van twaalf jaar werd een dertigtal sterren uitgebreid onder de loep genomen vanuit een observatorium in San Diego en wist men bewijs te vinden voor de aanwezigheid van een gasplaneet bij de onderzochte ster, die VB 10 wordt genoemd en zich op een afstand van twintig lichtjaar in het sterrenbeeld Arend (Aquila) bevindt. (meer…)
De eerste tests met het ruimte-instrument HIFI zijn goed verlopen. Volgens HIFI-projectleider Peter Roelfsema van het Nederlands ruimteonderzoeksinstituut SRON functioneert HIFI, die na de succesvolle lancering aan boord van de ruimtetelescoop Herschel eerder deze maand nu op een miljoen kilometer van de aarde is, naar behoren. “We hadden het instrument voor de lancering natuurlijk al aan een serie stevige tests onderworpen, maar het blijft spannend om te zien of wat op aarde goed functioneerde, het in de ruimte ook doet.” (meer…)
Radioastronomen, onder wie professor Heino Falcke van de Radboud Universiteit Nijmegen en ASTRON, hebben een nieuwe supernova ontdekt die onzichtbaar is voor andere instrumenten door de enorme stofwolken die de ontploffende ster omringen. De ontploffing – waardoor een zwart gat of een neutronenster ontstond – was zo dicht bij ons melkwegstelsel dat hij anders zelfs met een amateurkijker te zien zou zijn geweest. De ontdekking is deze week gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics. De supernova is waargenomen in het sterrenstelsel M82. Het sterrenstelsel M82 staat op twaalf miljoen lichtjaar van de aarde, in de richting van de Grote Beer. Het is een zogeheten onregelmatig sterrenstelsel. (meer…)
Leidse sterrenkundigen laten voor het eerst zien dat een planeet rondom een andere ster dan de zon net zulke schijngestalten vertoont als onze maan. De exoplaneet, CoRoT-1b, staat op zo’n 1600 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Eenhoorn, en is ontdekt door de Frans/Europese CoRoT-satelliet. De resultaten van de Leidse onderzoekers worden morgen gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Uit de waarnemingen van CoRoT maken de astronomen op dat de nachtzijde van de planeet compleet donker is, terwijl de dagzijde sterk wordt opgewarmd door de ster, tot waarschijnlijk zo’n 2000 graden Celsius. (meer…)
Tot op de dag van vandaag heeft men meer dan driehonderd planeten buiten ons zonnestelsel gevonden. In de meeste gevallen ging het om objecten die veel overeenkomsten vertonen met gasreus Jupiter en te warm of te koud zijn om leven zoals wij het kennen te herbergen. Ergens in de nabije toekomst zullen astronomen echter naar alle waarschijnlijkheid stuiten op een wereld die in dat opzicht wél interessant is – een planeet met een vast oppervlak die op de juiste afstand van diens moederster draait om vloeibaar water te bevatten en daarmee een essentieel ingrediënt heeft van het ‘recept’ voor leven. In eerste instantie zal zo’n object slechts als een lichtpuntje te zien zijn. Maar hoe kunnen we erachter komen of er daadwerkelijk vloeibaar water te vinden is op een planeet? Indien het een grote hoeveelheid water en dus ook oceanen bevat zitten we goed, zo luidt de conclusie van onderzoekers die een methode hebben ontwikkeld om buitenaardse oceanen te detecteren. (meer…)
In 1976 vervloog de hoop van vele mensen op de vondst van levensvormen op onze buurplaneet Mars toen de twee Viking-landers er niet in slaagden om organische verbindingen, de complexe, koolstofbevattende moleculen die de kern vormen van het leven zoals wij het kennen, te detecteren. Niet alleen was de teleurstelling groot, maar ook zorgde de verkregen gegevens voor een raadsel. Indien er nooit leven op de rode planeet voorgekomen zou zijn, moesten er namelijk toch organische moleculen te vinden zijn op diens oppervlak, aangezien deze normaal gesproken verspreid worden bij de inslag van kometen en asteroïden. Naar aanleiding van deze constatering rijst nu de vraag of het bewijs voor leven niet is vernietigd door de landers. (meer…)
Eén van de twee NASA rovers heeft een meeslepende saga van milieuveranderingen ontdekt in een krater op Mars. Het gaat hier waarschijnlijk om een periode van enkele miljarden jaren. Het Marswagentje Opportunity mocht zichzelf de grootste, waarschijnlijk enige, inwoner van de Victoriakrater noemen gedurende een periode van twee jaar (september 2006 tot augustus 2008). Verkregen beelden en waarnemingen zouden er op wijzen dat de rover verschillende malen de effecten van water en wind zou hebben waargenomen. De gegevens tonen aan dat er miljarden jaren geleden waterstromen waren en deze gedurende lange tijd aanwezig waren. Waarschijnlijk verdween de ‘laatste druppel’ slechts enkele miljoenen jaren geleden. (meer…)
Astronomen hebben voor het eerst niet-radiale trillingen met een vrij lange levensduur waargenomen in rode reuzen. Ze deden dit met behulp van ultraprecieze metingen van de helderheidsvariaties in deze sterren. Het resultaat, dat deze week in Nature is gepubliceerd, opent de weg naar onderzoek aan de inwendige structuur van rode reuzen. Een Europees team van astronomen, onder wie de Nederlandse sterrenkundige Saskia Hekker (Universiteit van Birmingham / KU Leuven / Koninklijke Sterrenwacht België), heeft de helderheid van rode reuzen gedurende vijf maanden onafgebroken gemeten met de CoRoT-satelliet. (meer…)
“Ik ben op dit moment videocamera’s bij het raam van de commandant en op het vliegdek aan het zetten om de landing vast te leggen,” schreef astronaut Mike Massimino vanuit een baan om de aarde gisteren op de populaire website Twitter. Hij en zijn zes collega’s, die in de afgelopen anderhalve week onderhoud pleegden aan de ruimtetelescoop Hubble, moeten vandaag om 16.01 uur onze tijd zien te landen in Florida na een enerverende missie. Verschillende instrumenten werden vervangen of gerepareerd en het vaartuig kan nu als het goed is nog circa vijf jaar waarnemingen blijven verrichten. (meer…)
Groningse astronomen hebben een subisidie gekregen van 560.000 euro voor de aanschaf en exploitatie van een supercomputer, gebaseerd op grafische kaarten, die wordt ingezet bij de dataverwerking van de nieuwe radiotelescoop Lofar. Het geld is afkomstig van NWO, de Stichting Nationale Computerfaciliteiten NCF, en de Rijksuniversiteit Groningen. Met behulp van de nieuwe technologie, gebaseerd op Graphics Processing Units (GPU’s) die oorspronkelijk zijn ontwikkeld voor de spelcomputerindustrie, kan één van de krachtigste supercomputers ter wereld worden ontwikkeld met een rekenkracht van 100+ Tflops (1014 operaties per seconde). De kosten bedragen slechts een fractie van die van een traditionele supercomputer met vergelijkbare rekenkracht. (meer…)
Met een internationaal team sterrenkundigen hebben Jason Hessels en Joeri van Leeuwen een uniek dubbelstersysteem ontdekt dat het ‘ontbrekende puzzelstuk’ is in de geboorte van de snelst draaiende sterren in ons heelal: milliseconde pulsars. Ze publiceren dit vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Pulsars zijn extreem compacte neutronensterren, die overblijven nadat zware sterren aan het eind van hun leven zijn ontploft in een supernova. Hun sterke magneetvelden vormen bundels radiostraling die als een vuurtoren rondzwiepen. Bij hun geboorte roteren pulsars enkele tientallen malen per seconde, daarna vertragen ze. (meer…)
Sterrenkundigen van de Universiteit van het in Duitsland gelegen stadsdistrict Jena zijn gestuit op een schijf van gas en stof rond een relatief jonge ster die aan de zuidelijke hemel te zien is. Het is pas de vierde keer dat men een voorloper van een stelsel waarin op een gegeven moment planeten geboren kunnen worden, zo wordt vermoed, vanaf het aardoppervlak heeft geobserveerd. Het planetenstelsel-in-wording bevindt zich op een afstand van vierhonderd lichtjaar van onze planeet in een systeem dat bestaat uit een heldere en een vrij zwakke ster en te vinden is in het sterrenbeeld Zuiderkroon (Corona Australis). Uit verdere waarnemingen aan de ring van materiaal moet blijken of de rotsblokken waaruit de schijf bestaat daadwerkelijk grote objecten kunnen gaan vormen in de verre toekomst. (meer…)
De onderhoudsmissie naar de ruimtetelescoop Hubble heeft men met succes weten te voltooien. Het vaartuig werd vandaag voor de laatste keer aangeraakt door menselijke handen tijdens de vijfde ruimtewandeling die op het programma stond. De astronauten Andrew Feustel en John Grunsfeld deden er maarliefst zeven uur en twee minuten over om de laatste reparaties aan de ruimtetelescoop te verrichten voordat het losgekoppeld zou worden. In dat tijdsbestek werden nieuwe accu’s en sensoren geïnstalleerd en werd er ook nieuw isolatiemateriaal aangebracht. (meer…)
De op donderdag 14 mei jongstleden gelanceerde ruimtetelescopen Herschel en Planck worden vergezeld door twee mysterieuze objecten waarvan men niet weet wat het zijn, zo blijkt waarnemingen die werden gedaan vanuit verschillende observatoria op het aardoppervlak. De twee vaartuigen zouden in gezelschap van de zogeheten Sylda 5-structuur, welke ervoor zorgde dat de telescopen tijdens de lancering op hun plaats bleven, en een rakettrap van de Ariane 5-raket die hen in de ruimte bracht op weg moeten zijn naar de baan van waaruit zij observaties zullen gaan doen, maar opnamen die gemaakt zijn vanuit verschillende landen laten zien dat er een zestal objecten van onze planeet af beweegt. (meer…)
De reparatie aan de ruimtetelescoop Hubble lijkt zonder al te veel problemen te verlopen. Gisteren voltooiden astronauten John Grunsfeld en Andrew Feustel de derde ruimtewandeling die in de elf dagen durende missie plaatsvindt met het openen en installeren van nieuwe elektronica op één van de belangrijkste instrumenten van het observatorium, de zogeheten Advanced Camera for Surveys. Het instrument, dat in feite bestaat uit drie verschillende camera’s, was tot voor kort één van de meest gebruikte apparaten van de telescoop, maar elektrische problemen in 2006 en 2007 zorgden ervoor dat slechts één camera bleef werken, degene die gevoelig is voor ultraviolet licht. (meer…)
Tekenen van leven vinden op planeten buiten ons zonnestelsel zou sneller kunnen gebeuren dan eerder werd aangenomen. Experimenten en berekeningen, die gepresenteerd werden tijdens een astronomische bijeenkomst vorige week, tonen aan hoe de nieuwe generatie van ruimtetelescopen in staat zal zijn tot het ontdekken van biosignaturen in het licht van planeten in hun baan om hun moederster. Biosignaturen zijn fysiche en/of chemische aanwijzingen dat de basisvoorwaarden voor leven vervult kunnen zijn op een bepaalde planeet. Eventuele aanwijzingen van leven op deze exoplaneten zullen moeten komen uit het kleine beetje licht dat weerkaatst op de atmosfeer van deze planeet. (meer…)
In 1971 suggereerde fysicus Stephen Hawking dat er sprake zou kunnen zijn van het feit dat miljoenen zwarte gaten zich om ons heen bevinden, die gecreëerd werden door de Big Bang. Het geweld van de snelle expansie na het ontstaan van het heelal zou de allereerste materie zo samengeperst kunnen hebben dat deze minuscule zwarte gaten zich vormden. Twee onderzoekers in Californië gaan nog verder: zij beweren dat deze zwarte gaten de allerkleinste bouwstenen van materie zouden zijn en zij de structuur van het heelal vormen. Zwarte gaten zijn momenteel gekend als regio’s in de ruimte waar de zwaartekracht zo sterk is dat zelfs licht niet kan ontsnappen. Observationeel is er geen bewijs van dergelijke miniscule zwarte gaten, maar theoretisch zijn deze zeker en vast mogelijk. (meer…)
De zoektocht naar intelligent leven en signalen van verre beschavingen is wellicht verloren moeite, aldus wetenschappers aan de Universiteit van Harvard. De overheersende mening van astronomen op een symposium over de toekomst van het menselijk leven in het heelal lijkt te zijn dat als er ander leven is, dit leven waarschijnlijk niet met het blote oog zichtbaar zou zijn laat staan in staat zou zijn om te spreken en te communiceren. Wetenschappers en geschiedkundigen zijn tot het besluit gekomen dat het intelligente leven op aarde, de mens, ontstaan is door vele en tevens onwaarschijnlijke toevalligheden en voorvallen. Radio-astronoom Gerrit Verschuur is van mening dat als er al ergens leven te vinden zal zijn, het zeer onwaarschijnlijk zou zijn dat deze in staat zou zijn te communiceren met elkaar of met andere beschavingen. (meer…)
Een deel van het puin dat ontstond bij de vernietiging van een weersatelliet die in een baan rond de aarde draaide en twee jaar geleden werd geraakt door een Chinese raket, heeft de shuttle Atlantis en de aan het vaartuig gekoppelde ruimtetelescoop Hubble gisteren op een relatief kleine afstand gepasseerd. Het ruimteschroot bevond zich zo’n honderdvijftig meter onder en ongeveer vier kilometer buiten de baan waar men op dit moment in ‘vliegt’ en had een grootte van ongeveer tien centimeter. Enkele uren voordat het brokstuk de ruimtevaartuigen om 23.28 uur onze tijd zou passeren, was men al op de hoogte van de nadering. (meer…)
Men heeft zich al lange tijd afgevraagd op welke manier kleine silicaatkristallen, welke extreem hoge temperaturen nodig hebben om te kunnen ontstaan, terecht zijn gekomen in bevroren kometen die in de ijskoude buitenste regionen van ons zonnestelsel hun oorsprong vinden. De kristallen zouden begonnen zijn als niet-gekristalliseerde deeltjes van silicaat, die deel uitmaakten van het mengsel van gas en stof waaruit het planetenstelsel waar wij ons in bevinden werd geboren. Een team van sterrenkundigen denkt nu een antwoord te hebben gevonden op de vragen waar en hoe deze kristallen ooit zijn gevormd met behulp van observaties die zijn uitgevoerd door de Spitzer Space Telescope aan een pasgeboren zonachtige ster. (meer…)
In Frans-Guyana, een overzees departement van Frankrijk aan de noordkust van Zuid-Amerika, staat een Ariane 5-raket klaar voor de lancering van de twee ruimtetelescopen Herschel en Planck, die morgenmiddag om 15.12 uur onze tijd moeten beginnen aan hun reis naar de ruimte. Van de twee missies zijn de Nederlandse ogen vooral gericht op Herschel. Deze telescoop bevat drie instrumenten, waarvan één werd gebouwd onder leiding van het Nederlandse ruimteonderzoeksinstituut SRON: het Heterodyne Instrument for the Far Infrared (HIFI). (meer…)
Eén van de belangrijkste delen van de onderhoudsmissie naar de Hubble Space Telescope is met succes volbracht. Vanavond om 19.14 uur Nederlandse tijd brachten de bemanningsleden van het ruimteveer Atlantis de telescoop en de robotarm van het gevaarte in verbinding met elkaar en koppelde deze aan het zogeheten Flight Support System, dat de reparatie die de komende dagen plaats gaat vinden moet vergemakkelijken. In totaal zal de bemanning van missie STS-125 vijf ruimtewandelingen uitvoeren om de instrumenten van de Hubble, die in maart 2002 voor het laatst werd bezocht, op te knappen. (meer…)
De nieuwe cyclus waar de zon zich op dit moment in bevindt, die naar alle waarschijnlijkheid in december van het afgelopen jaar van start is gegaan, wordt de zwakste zonnecyclus sinds 1928. Dat is de bijna unanieme voorspelling van een team van internationale vakkundigen, waarvan sommigen denken dat onze ster de komende tijd juist actiever zal zijn dan normaal het geval is. Maar zelfs in een minder actieve periode kan de zon nog steeds verantwoordelijk zijn voor magnetische stormen die elektriciteitsnetwerken en satellieten in de moeilijkheden zouden kunnen brengen. (meer…)
Het vijftal nog functionerende wielen van rover Spirit, die inmiddels al meer dan vijf jaar onderzoek verricht op onze buurplaneet Mars, zijn meerdere keren geslipt in een stuk zachte grond tijdens recente pogingen om het karretje weer te laten rijden. Hierdoor zijn de banden van de rover op dit moment voor de helft in de Martiaanse bodem gezakt en kan Spirit geen kant op. Het team van ingenieurs en wetenschappers dat zich bezighoudt met diens missie hebben de pogingen om het voertuig in beweging te brengen gestaakt en zijn nu van plan om de grond onder de rover te bestuderen en diens positie te simuleren met een testvoertuig. (meer…)
Als het goed is vertrekt Space Shuttle Atlantis vanavond met diens zevenkoppige bemanning naar de ruimtetelescoop Hubble, die voor de vijfde keer in de negentien jaar dat het gevaarte in een baan rond onze planeet draait om objecten in het universum vast te leggen een onderhoudsbeurt zal krijgen. Tijdens vijf verschillende ruimtewandelingen zal men twee gloednieuwe instrumenten installeren, een tweetal defecte apparaten repareren en enkele andere belangrijke onderdelen vervangen, waaronder een nieuwe camera. De missie, die vandaag om 20.01 Nederlandse tijd van start moet gaan, zorgt ervoor dat de Hubble waarschijnlijk tot 2014 zijn werk kan blijven verrichten. De reparatie wordt vastgelegd in driedimensionale beelden, welke naar verwachting over een jaar in première zullen gaan. (meer…)
Op maandag 4 mei jongstleden heeft één van de legendarische camera’s van de Hubble Space Telescope de planetaire nevel Kohoutek 4-55, die zich op een afstand van 4600 lichtjaar van onze planeet bevindt in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus), vast weten te leggen op de gevoelige plaat. Het is de één na laatste opname die de Wide Field Planetary Camera 2, zoals het instrument wordt genoemd, heeft gemaakt voordat het vervangen wordt tijdens een onderhoudsmissie die waarschijnlijk vanavond van start zal gaan. (meer…)
Terwijl de zoektocht naar aardachtige planeten nog steeds aan de gang is, is ook lasertechnologie een doordachte en haalbare mogelijkheid. Volgens onderzoekers van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics kan de ‘astro-comb’ minieme lichtsterktevarriaties veroorzaakt door een planeet immens snel weer te geven. De astro-comb is een nieuw meetintrument in de observationele sterrenkunde, waarvan gedacht wordt dat he prestaties van bestaande spectografen met bijna honderd maal kan verbeteren. De eerste astro-comb zal eind 2009 geïnstalleerd worden op de Canarische eilanden. (meer…)
Een deel van een stuwraket van Russische makelij die de taak had om het ruimtevaartuig Progress op weg naar het internationale ruimtestation ISS te brengen is neergestort op het dak van een huis met twee verdiepingen in de in het zuiden van Siberië gelegen deelrepubliek Altaj. Het ruimteafval kwam afgelopen donderdagnacht terecht in het plaatsje Baranovka en zorgde ervoor dat er twee felle knallen te horen waren. Reddingswerkers en brandweermannen vonden even later een stuk metaal dat iets meer dan een meter groot was. (meer…)
Het feit dat er in de afgelopen jaren schitterende opnamen op het aardoppervlak zijn ontvangen van objecten in de buitenste regionen van ons zonnestelsel hebben we te danken aan het overschot aan nucleaire isotopen dat afstamt uit de Koude Oorlog en ruimtesondes zoals Galileo en Cassini van energie voorziet. Nu deze voorraad gestaag slinkt, zal het niet meer lang moeten duren voordat men met een geschikt alternatief voor de dag komt, zeker nu blijkt dat het laatste deel van dit type brandstof naar verwachting in 2018 verbruikt zal worden. Dat is de alarmerende conclusie van het Amerikaanse National Research Council, welke onderzoek heeft gedaan naar het probleem. (meer…)
De Spitzer Space Telescope van de ruimtevaartorganisatie NASA staat op het punt om de laatste druppel van het vloeibare helium dat diens instrumenten in de afgelopen jaren heeft gekoeld te verbruiken. Vanaf volgende week dinsdag zullen de infrarode detectors die de ruimtetelescoop aan boord heeft niet meer gekoeld worden door de vloeistof en kan het vaartuig geen observaties meer verrichten op de laagste temperatuur die mogelijk is, het absolute nulpunt. Spitzer, welke op een afstand van ruim honderd kilometer van onze planeet rond de zon draait, zal slechts een klein beetje opwarmen – diens instrumenten zullen naar schatting zo’n 29 graden Celsius warmer worden. Dat betekent dat ze nog steeds kouder zijn dan een blok ijs en wat nog belangrijker is, is dat de detectors van de telescoop nog koud genoeg zullen zijn om de komende twee jaar waarnemingen te blijven verrichten. Een interview met Spitzer. (meer…)
De grote tank van ruimtetelescoop Herschel is op de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana bijna tot de nok toe gevuld. Niet met brandstof, maar met supervloeibaar helium. Het helium moet de…
Gegevens die afkomstig zijn van verschillende observatoria op het aardoppervlak en in de ruimte duiden op de aanwezigheid van een nabijgelegen object dat kosmische straling onze richting op stuurt. Onderzoekers die zich bezighouden met missies van de Fermi Space Telescope denken dat een onbekende pulsar die zich op een relatief kleine afstand van ons bevindt mogelijk de oorzaak is en elektronen en positronen naar de aarde uitstoot. Een andere, eigenaardigere verklaring is dat de deeltjes hun oorsprong hebben gevonden tijdens de annihilatie van donkere materie, dat plaatsvindt wanneer deze geheimzinnige materie samenklontert. (meer…)
Het klinkt als de plot van een sci-fi film: immens grote zwarte gaten zwerven met een hoge snelheid doorheen ons melkwegstelsel en slikken alles dat ook maar wat te dichtbij komt op. In feite wijzen de nieuwe berekeningen die zijn gedaan door Ryan O’Leary en Avi Loeb erop dat wellicht honderden massieve zwarte gaten, overblijfselen van het vroege heelal, rondzwerven in ons sterrenstelsel. Voordat er paniek ontstaat: de aarde is veilig, want het dichtstbijzijnde zwart gat bevindt zich op enkele duizenden lichtjaren afstand. (meer…)
Gegevens die zijn verzameld met de Hubble Space Telescope hebben aangetoond dat plotselinge uitbarstingen van stervorming in kleine dwergstelsels ruim honderd keer zo lang duren als men tot nu toe veronderstelde. Deze lange duur zou invloed kunnen hebben op het denkbeeld over hoe dergelijke sterrenstelsels van tijd tot tijd veranderen en schijnt licht op de evolutie van soortgelijke objecten. De conclusie is gebaseerd op een studie naar een drietal dwergstelsels – NGC 4163, IC 4662, NGC 4068 – dat zich op zo’n acht tot veertien miljoen lichtjaar van onze planeet bevindt. Het trio maakt deel uit van observaties die in het teken staan van stervorming in achttien relatief nabijgelegen stelsels die onderling veel overeenkomsten vertonen. (meer…)
De ijspluimen die vanuit het relatief warme zuidpoolgebied van Enceladus, één van de grootste manen van planeet Saturnus, de ruimte ingespuwd worden vinden hun oorsprong met bijna volle zekerheid in…
Kometen hebben ons altijd al gefascineerd. Een mysterieuze verschijning zou het ongenoegen van een hogere macht kunnen symboliseren of betekenen dat een veldslag gewonnen is door een bepaalde groep, maar…
De laatste twee decennia zijn er honderden planeten gevonden buiten ons zonnestelsel. Vele van die planeten bevinden zich op een kleine afstand van hun moederster, opmerkelijk is dat het telkens…
Een gammaflits waarvan het licht afgelopen donderdag op werd gevangen door de satelliet Swift van de ruimtevaartorganisatie NASA, heeft het record van het vroegste en meest verafgelegen object in het…
Spirit reed op donderdag 23 april voor het eerst sinds deze op 8 april tot stilstand gebracht werd door ingenieurs die de afgelopen 2 weken onderzochten vanwaar spirit zijn problemen…
Onderzoekers hebben een een primordiale ‘blob’ van gas ontdekt die mogelijk het meest massieve object is dat tot op de dag van vandaag is gevonden in het vroegere universum. De gaswolk, welke op een afstand van ongeveer 12,9 miljard lichtjaar ligt, zou gevormd zijn in die periode waarin de reionisatie van materie in het universum begon, zo’n tweehonderd miljoen tot één miljard jaar nadat de oerknal plaats vond. In dat tijdsbestek werd de periode die bekend staat als de kosmische ‘dark ages’ afgesloten en begon de vorming van sterren en stelsels. (meer…)
Heino Falcke, hoogleraar Astrodeeltjesfysica en radioastronomie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is ervan overtuigd. Zijn gewenste telescoop op de maan komt er. Deze maand heeft NASA een maaninstituut opgericht om…
De Leidse astronoom Dave Lommen heeft ontdekt dat planeetvorming in een protoplanetaire schijf een verbazingwekkend homogeen proces is. Hij bestudeerde met diverse telescopen het stof dat zich rond jonge sterren…
Hoewel het oppervlak van onze ster al lange tijd geen zonnevlekken vertoont en sommige mensen daarom denken dat de temperatuur op aarde langzaam daalt, is er zeker nog activiteit op…
In de zesde aflevering van de ESOcast vertelt de Duitse sterrenkundige Joe Liske van het European Southern Observatory ons iets over de ontdekking van de lichtste planeet buiten ons zonnestelsel die tot op de dag van vandaag werd gevonden, zoals vanaf afgelopen dinsdag ook al was te lezen op deze website. De wereld is slechts 1,9 keer zo massief als de aarde en draait in het gezelschap van Gliese 581 d, een zogeheten superaarde die zich waarschijnlijk in de bewoonbare zone bevindt, en twee andere planeten om een op 20,5 lichtjaar gelegen rode dwergster. Klik gauw verder voor een video die gaat over de belangrijke vondst. (meer…)
Peter Smith, een professor op de Universiteit van Arizona die de missie van de lander Phoenix op onze buurplaneet Mars leidde, is ervan overtuigd dat men binnen tien jaar voor…
Een team van onderzoekers heeft onder leiding van de bekende sterrenkundige Michel Mayor met behulp van een spectrograaf die gekoppeld werd aan een telescoop van het European Southern Observatory op…
Een internationaal team van wetenschappers heeft enkele van de meest primitieve stofdeeltjes afkomstig uit de interstellaire ruimte geanalyseerd. De monsters werden verzameld door NASA-vliegtuigen in april 2003 tijdens de passage…
Met behulp van observaties die zijn uitgevoerd door de Spitzer Space Telescope heeft een internationaal team van astronomen ontdekt dat op zijn minst één op de honderd witte dwergsterren omringd…
Op 21 april zal Mars zich op het dichtstbijzijnde punt ten opzichte van de zon bevinden, in deze zijn 23 maand durende elliptische baan. Een maand later zal de zomer…
Uit pas uitgevoerde simulaties blijkt dat de korst van neutronensterren ruim tien miljard keer zo sterk is als staal, wat betekent dat het oppervlak van deze zeer dichte objecten waarschijnlijk…
In een tijdsbestek van ruim zeven jaar heeft de Hubble Space Telescope een spectaculaire lichtshow mogen aanschouwen in het sterrenstelsel M87, dat een supermassief zwart gat bevat in diens kern.…
Het team werkzaam aan Spirit onderzoekt gegevens ontvangen in de afgelopen dagen om een diagnose te stellen waarom de rover blijkbaar de computer ten minste twee keer opnieuw opstartte afgelopen…
Even aandacht voor de volgende opname van de ruimtesonde Cassini. Aangezien de equinox op de reuzenplaneet Saturnus over enkele maanden aan zal breken, worden diens ringen vanaf het aardoppervlak gezien…
Er kan een enorme deuk in de theorie over de evolutie van het heelal tot nu gekomen zijn. Men heeft ontdekt dat donkere energie -de drijfveer voor de expansie van…
We hebben buitenaards leven nog niet ontdekt, maar kunnen iets dichter gekomen zijn tot de ontrafeling van hun genen, als we er tenminste van kunnen uitgaan dat hun levensvorm gebaseerd is op genen. Dit besluiten biochemici nadat ontdekt werd dat een aantal aminozuren in elk levend wezen op aarde terug te vinden zijn.
Een team van de afdeling astronomie van de Universiteit van Indiana heeft enkele steekproeven gehouden betreffende massieve sterrenstelsels met eigenschappen die suggereren dat zij vrij kort geleden ontstaan zijn. Dit…
Twee identieke sondes van de ruimtevaartorganisatie NASA bereiden zich voor op het betreden van een gebied waarin een antwoord gevonden kan worden op de vraag hoe de maan precies is…
Een team van astronomen van de Yunnan sterrenwacht van de Chinese academie van Wetenschappen, heeft een nieuw model ontwikkeld dat de vorming van de jeugdige supernovae (van het type Ia) mogelijk zou kunnen verklaren. Vorige modellen ondersteunden de geringe leeftijd van veel supernova-explosies niet. De meeste supernovae van dit type ontstaan wanneer een grotere (reuzen)ster materie verliest en dit terechtkomt op een witte dwergster. Wanneer de massa van de witte dwerg hoger wordt dan de zogenaamde ‘Chandrasekhar limiet’ (1,4 keer de massa van de zon) kan deze uiteindelijk inzakken en een weglopende kernfussie reactie ondervinden, die uiteindelijk zal resulteren in het exploderen en het vrijgeven van een enorme hoeveelheid energie. (meer…)
Ingenieurs van de ruimtevaartorganisatie NASA hebben de stofkap van de onlangs gelanceerd telescoop Kepler met succes af weten te werpen. De missie van het vaartuig is een belangrijke stap in…
Zoals we allemaal wel weten is het leven op aarde voornamelijk ontstaan uit een 'hetere soep' van verschillende chemische bouwstoffen. Volgens een nieuw onderzoek van de ruimtetelescoop Spitzer zou er…
Onder het oppervlak van Titan, de grootste maan van ringenplaneet Saturnus, bevindt zich volgens een geofysicus van de Universiteit van Stanford wellicht een vloeibare oceaan van koolwaterstoffen, een groep organische…
In het kader van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde draagt ook de Spitzer Space Telescope een steentje bij met een opname van het relatief nabijgelegen sterrenstelsel M33, dat zich…
Spannende tijden voor de landen in de Grote Oceaan. Tussen vandaag en aanstaande woensdag zal Noord-Korea namelijk een communicatiesatelliet in een baan om de aarde brengen. Nu is dat geen…
Een team van onderzoekers heeft onlangs de meest gedetailleerde kaart van de sterrenstelsels die zich in het nabijgelegen universum bevinden voltooid. Niet alleen kan men nu bepalen waar de objecten…
Vers van de pers: een opname van het object Arp 274, dat ter gelegenheid van het Internationaal Jaar van de Sterrenkunde afgelopen woensdag en donderdag onder de loep werd genomen door de Hubble Space Telescope. Het groepje, dat ook wel NGC 5679 wordt genoemd, bestaat uit drie sterrenstelsels die onder invloed van elkaars zwaartekracht verwikkeld zijn in een hevige strijd en bevindt zich op een afstand van ongeveer vierhonderd miljoen lichtjaar van de aarde. (meer…)
Als het aan adviseurs van de ruimtevaartorganisatie NASA ligt gaat men binnen vijftien jaar de aandacht vestigen op een buurplaneet van de aarde die tot nu toe redelijk op de…
De ruimtevaartorganisatie NASA heeft besloten om de lancering van de Lunar Reconnaissance Orbiter, een experimentele ruimtesonde die de eerste stap vormt in de terugkeer van de mens op onze natuurlijke…
Het gedrag van de zonnecyclus vertoont eigenlijk veel overeenkomsten met dat van de beurs. Op het moment dat men denkt dat men denkt dat diens bodem is bereikt, kan het…
Bijna drie jaar nadat Space Shuttle Challenger tijdens diens lancering tot ontploffing kwam, heeft de ruimtevaartorganisatie NASA in december 1988 bijna het ruimteveer Atlantis en vijf bemanningsleden verloren, zo heeft de website Spaceflight Now op weten te vangen uit mond van voormalig astronaut Robert Gibson. Tijdens de lancering van het ruimteveer verloor men het isolatiemateriaal van één van de voortstuwingsraketten, dat vervolgens de onderkant van de shuttle zelf ernstig beschadigde. Het leven van de crew hing tijdens de landing daardoor aan een zijden draadje, zo bleek later. Naar eigen zeggen had het volgens Gibson niet veel gescheeld of Atlantis was tijdens diens terugkeer in de dampkring uiteen gespat. (meer…)
Op 16 maart jongstleden vertrok Space Shuttle Discovery met aan boord zeven bemanningsleden vanaf het Kennedy Space Center naar het internationale ruimtestation ISS. Diens missie was officieël gepland voor 16 april 2009, maar vanwege de reparatiemissie die dit jaar uitgevoerd zal worden voor de Hubble Space Telescope werd de aanvang van STS-119 verschoven. Voor wie de lancering en de landing van het ruimteveer, dat in april en mei van het afgelopen jaar voor het laatst in actie kwam gemist heeft, hebben we enkele beelden van hoge kwaliteit. Veel kijkplezier! (meer…)
Vanavond om 20.13 uur is Space Shuttle Discovery met diens zevenkoppige bemanning veilig teruggekeerd op aarde na een belangrijke missie. Nadat de lancering van het ruimteveer eerder herhaaldelijk uit was gesteld, werd in de afgelopen dertien dagen onder meer een nieuwe set zonnepanelen met batterijen afgeleverd bij het internationale ruimtestation ISS en kon de installatie van een systeem dat urine in drinkwater omzet voltooid worden. Het complex draait nu op volle kracht en na de landing van vandaag in Florida kon men dan ook met een tevreden gevoel terugkijken op missie STS-119. Een fotogallerij. (meer…)
Op 30 juni 1908 vond er boven een niet bewoond deel van Rusland dat ook wel Tunguska wordt genoemd een enorme explosie plaats. De gebeurtenis is waarschijnlijk één van de langst in stand houdende mysteries van onze planeet. Wat zou een ontploffing in de atmosfeer kunnen veroorzaken waarbij duizend keer zoveel energie vrijkwam als bij het exploderen van de atoombommen in Hiroshima, een gebied ter grootte Luxemburg werd ontboomd en geen krater ontstond? Een Russische wetenschapper denkt het antwoord op die vraag te hebben gevonden: een komeet die een relatief grote hoeveelheid materiaal in de atmosfeer loosde. (meer…)
Radiosignalen van de magnetische velden van bewoonbare planeten zouden de werelden kunnen verraden nu de telescopen die in de toekomst in gebruik worden genomen deze kunnen opvangen, zo blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd door Joseph Lazio en enkele collega’s van het Naval Research Laboratory. De signalen kunnen ontstaan als het magnetische veld van een planeet buiten ons zonnestelsel geraakt wordt door hoog-energetische deeltjes die meegevoerd worden door de zonnewind. (meer…)
De Utrechtse sterrenkundepromovenda Selma de Mink heeft een verrassend simpele verklaring gevonden voor het zware zwarte gat in de nauwe dubbelster M33-X7, dat veel zwaarder is dan standaard-stermodellen kunnen verklaren. De Mink heeft gekeken naar de mengprocessen in dergelijke snel roterende, zeer nauwe dubbelsterren en concludeert dat die ervoor zorgen dat de dubbelsterren niet uitzetten, maar klein blijven, geen massa aan elkaar overdragen en op gewicht blijven. Haar bevindingen worden binnenkort gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics. (meer…)
Het internationale ruimtestation ISS is uitgeweken voor een stuk ruimteafval. Het brokstuk scheert later maandag langs het station, op het moment dat twee astronauten buiten een ruimtewandeling uitvoeren. Dat heeft de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA bekendgemaakt. Het stuk afval is ongeveer 10 centimeter lang en komt van een Chinese satelliet, die in 2000 verbrandde in de dampkring. Eerder deze maand moest de bemanning het ISS ontruimen vanwege een mogelijke botsing met ruimteafval. (meer…)
Het scheelde niet veel of het jaar 2065 had er stukken minder rooskleurig uit gezien als we op dit moment hopen. Uit een onderzoek dat is uitgevoerd door atmosferische chemici van de ruimtevaartorganisatie NASA blijkt namelijk dat ruim twee derde van de ozonlaag, een deel van de atmosfeer dat het leven op aarde bescherming biedt tegen schadelijke straling uit de ruimte, zou zijn verdwenen als 193 landen in 1989 de handen niet ineen hadden geslagen om stoffen die het gas ozon aantasten uit te bannen. De opgestelde computersimulaties laten zien dat het, indien er geen maatregelen waren genomen, over enkele tientallen jaren zo goed als onmogelijk was geweest om veilig in de zon te kunnen lopen zonder kanker te krijgen. (meer…)
Over ruim vijf miljard jaar zal er een botsing plaatsvinden tussen onze Melkweg en het relatief nabij gelegen Andromedastelsel. Over wat de fusie van het tweetal uiteindelijk precies teweeg zal brengen valt alleen maar te gissen, maar mede dankzij de aanwezigheid van een sterrenstelsel dat zich op ruim vierhonderd miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Slangendrager (Ophiuchus) bevindt, kan men meer te weten komen over het lot dat het melkwegstelsel is bezegeld. Het object, dat NGC 6240 wordt genoemd en onder de loep is genomen door de ruimtetelescopen Hubble en Spitzer, bevat twee aparte kernen van fuserende stelsels, welke worden aangedreven door een zwart gat dat vele miljoenen keer zo massief is als de zon. (meer…)
Denk maar niet dat de economische crisis alleen maar invloed heeft op het grondbezit op onze eigen planeet, want volgens een medewerker van Lunar Embassy, een bedrijf dat voor een zachte prijs stukken grond op onze natuurlijke satelliet en de buurplaneten Venus en Mars aanbiedt, is aan de tegenvallende verkoop goed te merken dat er minder wordt besteed. Hoewel velen nogal skeptisch zijn over de verkoop, leek het ons wel de moeite waard om melding te maken van de prijsverlaging. Of je dertig euro over hebt voor een certificaat met een foto van de maan moet je natuurlijk zelf weten. (meer…)
Ruimteveer Discovery is zondagavond (lokale tijd) gelanceerd vanaf Cape Canaveral in Florida voor een missie van dertien dagen. De bemanning van de spaceshuttle – zes Amerikanen en een Japanner – brengen de laatste zonnepanelen naar het internationale ruimtestation ISS. De Discovery had eigenlijk woensdagavond (plaatselijke tijd) moeten vertrekken. Maar bij het vullen van de brandstoftanks, enkele uren voor de lancering, was een brandstoflek aan het licht gekomen. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA besloot daarop de lancering op te schorten. (meer…)
De zon is 4,6 miljard jaar geleden ontstaan in een groep van een paar duizend sterren, zo blijkt uit onderzoek van Simon Portegies Zwart van de Universiteit van Amsterdam. Uit zijn analyse blijkt dat deze sterren zich bevonden in een sterrenhoop met een diameter van minder dan 20 lichtjaar en een massa van 500 tot 3000 zonsmassa’s, helemaal aan de andere kant van de Melkweg, zo’n 44.000 lichtjaar van de plek waar wij nu leven. Het onderzoeksresultaat wordt binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal. (meer…)
De drie bemanningsleden die op dit moment in het internationale ruimtestation ISS verblijven, zijn vroeg in de avond geëvacueerd toen bleek dat een stuk ruimtepuin mogelijk in botsing zou komen met het complex. Het brokstuk, dat een doorsnede heeft van ongeveer dertien centimeter en afkomstig is van een satellietmotor die ook wel PAM-D wordt genoemd, passeerde het station om 18.39 uur Nederlandse tijd. Omdat de afstand tussen het ISS en het stuk puin slechts 4,5 kilometer had kunnen bedragen, werd het drietal ruim een uur voor de passage verzocht om de Soyuz-capsule, een vaartuig waar Rusland diens kosmonauten normaliter mee in de ruimte brengt, te betreden. (meer…)
De vier grootste manen die momenteel in een baan om reuzenplaneet Jupiter draaien, zijn de laatste ‘overlevenden’ van op zijn minst vijf generaties manen die de gasreus ooit omcirkelden. Alle andere objecten, wellicht twintig of meer in totaal, werden in de vroege dagen van het zonnestelsel verorberd door de ‘koning der planeten’. Dat is de uitkomst van een onderzoek dat onder leiding stond van Robin Canup van het Southwest Research Institute in de Amerikaanse staat Colorado. Het Joviaanse manenstelsel speelt een belangrijke rol in de wetenschappelijke historie, omdat Galileo Galilei aan de hand van waarnemingen aan de objecten vierhonderd jaar geleden vast kon stellen dat niet alle hemellichamen om de aarde draaien. (meer…)
Op zoek naar planeten als de aarde zet de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA zijn sterkste wapen tot nu toe in: de ruimtetelescoop Kepler. Vrijdagavond rond elf uur (plaatselijke tijd) werd die gelanceerd vanaf Cape Canaveral in de Amerikaanse staat Florida. De Kepler is vernoemd naar de Duitse astronoom Johannes Kepler (1571-1630). de telescoop zoekt naar aardeachtige planeten, omdat wetenschappers ervan uitgaan dat alleen daar leven mogelijk is. (meer…)
Al decennia lang hopen astrobiologen elders in het heelal leven te vinden. Niet alleen worden andere planetenstelsels afgespeurd in de zoektocht naar bewoonbare werelden, maar ook in ons zonnestelsel zijn enkele objecten te vinden die primitieve levensvormen kunnen herbergen. Tot dusver heeft men de aandacht alleen gericht op werelden als onze buurplaneet Mars of ijzige manen als Europa, maar volgens Joop Houtkooper van de Universiteit van Giessen in Duitsland kan onder de omstandigheden die op dwergplaneet Ceres heersen ook leven ontstaan zijn of gevormd worden. (meer…)
De Hubble Space Telescope heeft een spectaculaire opname gemaakt van drie sterrenstelsels die verwikkeld zijn in een hevige strijd die wellicht resulteert in het verloren gaan van één van hen. De objecten, die zich op een afstand van ongeveer honderd miljoen lichtjaar van onze planeet bevinden in het sterrenbeeld Zuidervis (Piscis Austrinus), staan al sinds lange tijd onder de invloed van elkaars zwaartekracht en zullen waarschijnlijk ooit fuseren tot een enorm groot en massief stelsel. De beelden die zijn verkregen met behulp van de bekende ruimtetelescoop kunnen astronomen helpen met het in kaart brengen van de stromen gas die de objecten verbinden. (meer…)
Een Chinese maansonde is zondag volgens planning op de maan neergestort. De Chang’e-1 had na zestien maanden in de ruimte het werk erop zitten. Dat meldt het Chinees staatspersbureau Xinhua. De crash op het maanoppervlak moet de Chinezen informatie verschaffen over landingen op de maan. Peking wil in 2012 een onderzoeksrobot naar de maan sturen en weer terughalen. Het ambitieuze maanprogramma van de Chinezen moet ertoe leiden dat uiteindelijk een persoon op de maan gezet kan worden. (meer…)
De ruimtevaartorganisatie NASA hoopt na herhaaldelijk uitstel om technisch-preventieve redenen de shuttle Discovery op 13 maart naar het internationaal ruimtestation ISS te lanceren. Aanvankelijk diende de Discovery op 12 februari te vertrekken. De start werd echter al enkele keren verschoven omwille van een verdacht brandstofventiel in de drie hoofdmotoren van de shuttle. Het zijn ventielen waardoor waterstof in gasvorm naar de enorme externe brandstoftank wordt gekanaliseerd. (meer…)
Onderzoekers van de Universiteit van Arizona denken een verklaring gevonden te hebben voor het feit dat de asteroïdegordel, een gebied tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter, meer rotsachtige objecten zou moeten bevatten dan in werkelijkheid het geval is. De ‘missende’ planetoïden vormen waarschijnlijk het bewijs voor een gebeurtenis die ongeveer vier miljard jaar geleden plaatsvond, toen de reuzenplaneten in ons zonnestelsel migreerden naar de plek waar zij zich op dit moment bevinden. Door de migratie zouden de binnenste planeten, waaronder de aarde, gedurende een lange periode een hevig kosmisch bombardement hebben moeten ondergaan. (meer…)
Komeet Lulin is deze en volgende maand met een goede verrekijker of telescoop te zien aan de avondhemel. C/2007 N3, zoals de komeet in wetenschappelijke kringen heet, is groen en deze week het helderst. De komeet bevindt zich in de buurt van de planeet Saturnus en de ster Regulus in het sterrenbeeld Leeuw. Het is een groenig neveltje tussen de sterren en niet met het blote oog te zien. Afgelopen dinsdag kwam Lulin het dichtst bij de aarde, op een kleine 62 miljoen kilometer afstand. (meer…)
De lancering van een satelliet die broeikasgassen in kaart moest brengen, is dinsdag mislukt. Een presentator op de website van het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA, George Diller, zei dat er problemen zijn gerezen bij het loskoppelen van de satelliet van de lanceerraket. De satelliet is niet in zijn baan terechtgekomen, stelde Diller vast. De NASA wilde een satelliet lanceren die de broeikasgassen wereldwijd in kaart moest brengen. De satelliet werd afgevuurd met een Taurus XL-raket vanaf de luchtmachtbasis Vandenberg in Californië. Maar er rezen na enkele minuten problemen bij het loskoppelen van de satelliet van de lanceerraket. (meer…)
Het idee dat de voorouderlijke microben waar het leven op aarde van afstamt afkomstig zijn van het oppervlak van onze buurplaneet Mars bestaat al langer, maar de theorie lijkt steeds meer aanhang te winnen in de wetenschappelijke gemeenschap. Volgens Jay Melosh, wetenschapper aan de Universiteit van Arizona in de Verenigde Staten, is het geologisch gezien goed mogelijk dat organismen via meteorieten de oversteek naar onze wereld hebben gemaakt. “Een biologische uitwisseling tussen de planeten in het zonnestelsel lijkt niet alleen mogelijk, maar ook onafwendbaar te zijn,” verklaarde hij in een interview. “Het leven kan op Mars zijn ontstaan en later op het aardoppervlak zijn belandt.” (meer…)
Onderzoekers hebben met behulp van de ruimtetelescoop Fermi het licht van de krachtigste explosie van gammastraling die tot op de dag van vandaag werd geobserveerd op weten te vangen. Bij de flits, waar men afgelopen herfst op stuitte in het sterrenbeeld Carina, kwam negenduizend keer zoveel energie vrij als bij supernovae het geval is. GRB 080916C, zoals de buitengewone ontploffing wordt genoemd, voltrok even na middernacht in Nederland en werd in beeld gebracht door twee wetenschappelijke instrumenten van het ruimtevaartuig: de Large Area Telescope en de Gamma-ray Burst Monitor. Later bleek dat de uitstoot van de explosie drieduizend tot vijf miljard keer zoveel energie bevatte als het zichtbare licht. (meer…)
NASA’s Phoenix-marslander is waarschijnlijk eind mei 2008 geland in een plas water op de rode planeet. Dat leiden wetenschappers af uit de analyse van foto’s die het ruimtetuig doorstuurde. Op die foto’s zijn druppels te zien op het landingsgestel. Dat meldt de website van het gerenommeerde tijdschrift New Scientist. De aanwezigheid van water op onze rode planeet is niet nieuw. Maar tot nu werd aangenomen dat het alleen in de vorm van ijs aan de oppervlakte was. De nieuwe ontdekking versterkt het idee dat er in de bodem van Mars flink wat water zit. (meer…)
De botsing tussen een satelliet van Iridium en een Russische satelliet heeft mogelijk gevolgen voor een ander ruimtevaartuig: de Hubble Space Telescope. Nadat de twee sondes vorige week dinsdag met hoge snelheid op elkaar klapten, heeft er zich een groeiende wolk van puin gevormd die vandaag de dag al uit zo’n zeshonderd volgbare brokstukken bestaat. Omdat deze met een snelheid van bijna dertigduizend kilometer per uur in een baan rond de aarde draaien, kan het puin ruimtevaartuigen ernstig beschadigen. Zo ook de Space Shuttle Atlantis, die enkele astronauten in mei naar de Hubble moet brengen voor een laatste reparatiemissie. (meer…)
Op een bijeenkomst die werd gehouden in Washington hebben de ruimtevaartorganisaties NASA en ESA besloten om de handen ineen te slaan voor een uitgebreide missie naar de ‘koning der planeten’ Jupiter en diens vier grootste manen Ganymedes, Callisto, Europa en Io. Er waren al langer plannen voor een gezamenlijk bezoek aan een buitenplaneet, maar er bestond nog geen duidelijk over welke wereld het eerste doel zou worden. Uit de conferentie is naar voren gekomen dat twee ruimtesondes de reuzenplaneet vanaf 2026 moeten onderzoeken en er in de tussentijd voorbereidingen worden getroffen voor een missie naar Saturnus en diens mogelijk levensvatbare manen Titan en Enceladus. (meer…)
Vanuit één van de donkerste delen van Chili heeft een telescoop van het European Southern Observatory één van de meest uitgestrekte en de helderste nevels aan de hemel in ongekend detail vast weten te leggen. Het object in kwestie, dat ook wel bekend is onder de naam NGC 3372, bevindt zich op een afstand van 7500 lichtjaar van de aarde en wordt gekenmerkt door krachtige winden en hevige straling die afkomstig zijn van massieve sterren, welke een ravage creëren in de grote wolk van stof en gas die bewoond wordt door pasgeboren sterren. De Carinanevel strekt zich uit over een gebied van ruim honderd lichtjaar en is daarmee vier keer zo groot als de bekende Orionnevel. (meer…)
Volgens CBS News is een communicatiesatelliet van Iridium gisteren in botsing gekomen met een satelliet van Russische makelij of een fragment daarvan, waardoor een wolk van puin in een lage baan rond de aarde is ontstaan. Er zouden op dit moment 280 verschillende stukken puin worden gevolgd, waarvan een groot deel afkomstig is van een niet-operationele Russische satelliet. Het lijkt er op dat het internationale ruimtestation ISS niet geraakt kan worden door de brokstukken, maar het is nog niet duidelijk of het puin een gevaar kan vormen voor andere satellieten die in een soortgelijke baan rond onze planeet draaien. (meer…)
De Amsterdamse sterrenkunde-promovenda Gemma Janssen heeft drie radiopulsars ontdekt met de Westerbork Synthese Radio Telescoop in Dwingeloo. Pulsars zijn neutronensterren, bollen neutronenmaterie, met een doorsnede van zo’n twintig kilometer, die na het sterven van zware sterren ontstaan. Deze exotische objecten hebben extreem sterke magneetvelden en vanaf de magnetische polen worden bundels radiogolven uitgezonden, vergelijkbaar met de lichtbundel van een vuurtoren. In totaal zijn nu 1800 pulsars bekend. De recent ontdekte pulsars zijn de eerste drie die vanuit Nederland zijn gevonden. (meer…)
Het lijkt alsof onderzoekers het ene na het andere rampscenario uit aan het schrijven zijn. Volgens de wetenschappers Bill Napier en David Asher van de Universiteit van Cardiff in Engeland en David Asher van een observatorium in Noord-Ierland kan een groot aantal kometen namelijk aan onze aandacht ontsnappen en de aarde naderen zonder dat de objecten gedetecteerd kunnen worden. Hoewel de hemel dag en nacht in de gaten wordt gehouden met telescopen, denkt het tweetal dat er nog bijna drieduizend niet ontdekte komeetachtige objecten rond het zonnestelsel te vinden zijn. Eerder kwamen onderzoekers al tot de conclusie dat er meer kometen onze richting op komen wanneer onze zon de galactische evenaar passeert. (meer…)
Een asteroïde waarvan aanvankelijk werd verondersteld dat het geen bedreiging zou vormen voor onze planeet, slaat over honderdzestig jaar mogelijk in op de aarde. Het object, dat de naam 1999 RQ36 heeft gekregen, werd ruim een decennium geleden ontdekt, maar omdat er geen kans bestaat dat het een gevaar vormt in deze eeuw – het tijdbestek waarin astronomen kunnen bepalen of een rots wel of niet op ramkoers zal liggen – werd de planetoïde niet als zorgwekkend beschouwd. Volgens een team van onderzoekers van de Universiteit van Pisa in Italië, dat onder leiding stond van Andrea Milani, kan de rots in de volgende eeuw wel inslaan op het aardoppervlak. (meer…)
De Hubble Space Telescope heeft een spectaculaire nieuwe opname gemaakt van een merkwaardig spiraalstelsel dat zich in het enorme Coma-cluster bevindt. De groep van sterrenstelsels, waar het gefotografeerde object NGC 4921 deel van uitmaakt, bevindt zich in het sterrenbeeld Coma Berenices en is één van de meest nabijgelegen rijke verzamelingen aan stelsels in de omgeving van de Melkweg. Het ligt op zo’n 320 miljoen lichtjaar van de aarde en bevat meer dan duizend sterrenstelsels. Naast NGC 4921 heeft de ruimtetelescoop nog een groot aantal andere sterrenstelsels uit het jonge universum vast weten te leggen. (meer…)
De Europese ruimtesonde COROT heeft de tot nu toe kleinste rotsachtige planeet buiten ons zonnestelsel gevonden. Het verbazingwekkende object is minder dan twee keer zo groot als de aarde en draait in een baan rond een zonachtige ster. De temperatuur die heerst op diens oppervlak is zeer hoog en het wordt mogelijk omhuld wordt door lava of waterdamp. COROT-Exo-7b, zoals de pas ontdekte wereld wordt genoemd, draait in een tijdbestek van slechts twintig uur om zijn moederster en bevindt zich op een relatief kleine afstand van zijn metgezel. De oppervlaktetemperatuur kan hierdoor oplopen tot circa 1000 a 1500 graden Celsius. (meer…)
Het is nanotechnoloog Chris Lodewijk van de Technische Universiteit Delft gelukt om de meetnauwkeurigheid van supertelescopen te verhogen. Met de bevinding levert Lodewijk een belangrijke bijdrage aan de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili. Lodewijk promoveert maandag op dit onderwerp. In de Chileens Atacama-woestijn werken technici en astronomen uit de hele wereld aan de ALMA. Deze bestaat uit 66 geavanceerde telescopen die op een hoogte van 5000 meter komen te staan. Samen brengen zij het heelal nog nauwkeuriger in beeld. (meer…)
Met de hedendaagse technologie verwachten de meeste mensen dat we inmiddels genoeg weten om te bepalen door welke objecten het zonnestelsel bewoond wordt. Maar één van de langst bestaande mysteries over ons planetenstelsel betreft de nog niet ontdekte Planeet X, een bevroren wereld die zich mogelijk in de buitenste regionen van ons zonnestelsel schuil houdt en wellicht groter is dan buurplaneet Mars, of zelfs de aarde. Velen denken dat de planeet over drie jaar dood en verdoemenis zal zaaien in de nabije omgeving van onze aarde, maar waarschijnlijk draait de denkbeeldige wereld veilig op een afstand van zo’n anderhalf miljard kilometer van de zon. (meer…)
Het is al langer bekend dat het niet erg verstandig is om dicht bij een ronddraaiend zwart gat te komen; niet alleen door diens sterke aantrekkingskracht, maar ook doordat het de energie van miljarden supernovae kan opslaan en uitstoten. Een team van onderzoekers dat onder leiding stond van Brian McNamara van de Universiteit van Waterloo in Canada heeft namelijk ontdekt dat de stromen plasma die de meeste zwarte gaten de interstellaire ruimte in vuren mogelijk vernietigende gevolgen kunnen hebben voor de sterrenstelsels waar zij zich in bevinden. Het door gas omgeven object dat onderzocht werd heeft volgens hen in de afgelopen honderd miljoen jaar via plasmastromen ruim 1055 joule aan energie uitgestoten. (meer…)
Een asteroïde met een doorsnede van zo’n tien meter die 2009 BD wordt genoemd en eerder deze maand werd ontdekt, passeert vandaag onze planeet op een afstand van bijna 644.000 kilometer. Het nabije object vormt geen gevaar voor ons, maar het is een eigenaardigheid die het waard is om onderzocht te worden. Astronomen denken namelijk dat de rots een zeldzame ‘co-orbitale planetoïde’ is, welke de aarde volgt in diens baan en zich niet verder dan vijftien miljoen kilometer van onze planeet bevindt. Met andere woorden: 2009 BD achtervolgt ons. Op beelden die de baan van het object simuleren is het rotsblok nauwelijks te onderscheiden van ons eigen thuis. (meer…)
Het lijkt maar heldere meteoren te blijven regenen. Na de spectaculaire verschijning van twee vuurbollen boven Denemarken en Spanje was het deze week de beurt aan de Amerikaanse staten Massachusetts en Rhode Island en de in Canada gelegen provincie Alberta. Dinsdagavond om acht uur waren verschillende inwoners van de laatstgenoemde provincie getuige van een opvallende meteoor die een roodachtige kleur had en de hemel enkele seconden lang verlichtte, voordat het in stukken brak en de grond raakte. De lokale Royal Astronomical Society ontving talloze telefoontjes door het verschijnsel, maar gaf aan dat de ‘vallende ster’ niet zo helder was als die in november boven een deel van Canada explodeerde. (meer…)
Italiaanse en Britse wetenschappers willen de stoffelijke resten van sterrenkundige Galileo Galilei opgraven. Zo willen ze erachter komen of oogproblemen zijn wetenschappelijke werk hebben beïnvloed. Een DNA-test zou ons flink helpen, lieten de wetenschappers tegen het persbureau Reuters weten. ”Als we precies wisten wat er mis was met zijn ogen, zouden we via een computermodel kunnen tonen wat hij in zijn telescoop moet hebben gezien”, aldus Paolo Galluzzi, directeur van Museum voor Geschiedenis en Wetenschap in Florence. Van Galilei (1564-1642) is bekend dat hij in het tweede deel van zijn leven oogproblemen had, zijn laatste twee jaar was hij geheel blind. (meer…)
Omdat de maan in de tijd dat het één keer rond onze planeet draait er precies even lang over doet om rond diens as te draaien, zien we op een heldere avond slechts één kant van onze natuurlijke satelliet. Een nieuwe analyse van de inslagkraters op het maanoppervlak heeft echter uitgewezen dat we mogelijk de andere kant van onze naaste buur ooit hebben gezien voordat het in botsing kwam met een asteroïde. Dat is de conclusie van Mark Wieczorek en Matthieu Le Feuvre van het Institute of Earth Physics in Parijs, nadat het tweetal de afgelopen tijd onderzoek deed naar de leeftijd en de verspreiding van 46 relatief grote maankraters, welke gevormd zijn na de inslag van puin dat zijn oorsprong vond in de asteroïdegordel van ons zonnestelsel. (meer…)
Is de ruimte een projectie van de rand van het waarneembare universum? Dat lijkt een ongewone vraag, ware het niet dat wetenschappers serieus rekening houden met dit idee. Een detector in Duitsland die onderzoek doet naar zwaartekrachtgolven heeft namelijk wellicht iets ontdekt dat meer van belang is dan een kromming in de ruimtetijd. Het ruis dat gedetecteerd is tijdens het experiment met de zogeheten GEO600 kan volgens een deeltjesfysicus van het in de Verenigde Staten gelegen onderzoekscentrum Fermilab de kwantumstructuur van de ruimtetijd zelf zijn en dat zou betekenen dat het nabije deel van het universum in feite een holografische projectie is van wat er 13,7 miljard jaar, toen de oerknal plaatsvond, zich afspeelde. (meer…)
Uit een internationale studie blijkt dat Planum Boreum, de Noordpoolkap van onze buurplaneet Mars, vrijwel helemaal uit puur waterijs bestaat. Dat is de conclusie na de analyse van radargegevens die de afgelopen tijd verzameld werden door het instrument SHARAD van de ruimtesonde Mars Reconnaissance Orbiter. Volgens onderzoekers uit Frankrijk is 95 procent van het waterijs waar de kap uit bestaat puur. De ijskap op de rode planeet is opgebouwd uit verschillende lagen van ijzige materialen, welke ook gevonden kunnen worden in de enorme kappen in Groenland en Antarctica. Samen zouden ze twee tot drie miljoen kubieke kilometer aan ijs bevatten, wat overeenkomt met honderd keer de volume van de Great Lakes in Noord-Amerika. (meer…)
Deze reflector (Dobson) is prima voor een beginnende amateur en biedt een overgrote catalogus van verschillende objecten die gezien kunnen worden. De Dobson (Newton-reflector op een Dobson montering) heb ik besteld bij Teleskop-Service, gevestigd in Duitsland, voor €445,-. Een goede prijs voor een 10 inch kijker. De levertijd was slechts drie werkdagen en het spul kwam in twee dozen door UPS. Opvallend was dat de grote doos meer woog dan de kleine, compacte doos. Wat ik concludeerde was dat in de grote doos de kijkerbuis moest zitten, en in de kleine doos de spullen om de montering in elkaar te zetten en de verdere accessoires. (meer…)
In juni van het afgelopen jaar maakten astronomen bekend dat ze één van de kleinste planeten rond een andere ster dan de zon, een bruine dwergster, hadden gevonden. De exoplaneet, waarvan gedacht wordt dat het een rotsoppervlak heeft, werd gevonden met behulp van microlensing en zou 3,3 keer zo groot zijn als de aarde. Echter suggereert een nieuwe analyse dat de moederster van het object groter is dan werd verondersteld, wat betekent dat MOA-2007-BLG-192-L b – zoals de planeet wordt genoemd – zelf kleiner is. De exoplaneet zou slechts 1,4 zoveel massa hebben als onze wereld en bijna twee keer zo klein zijn. Toekomstige observaties moeten uitwijzen of de berekeningen die men heeft uitgevoerd ook daadwerkelijk kloppen. (meer…)
Een oranje vuurbol met een slinger eraan. Dat was volgens de Groningse sterrenkundige Theo Jurriëns zaterdagavond te zien op Terschelling. Jurriëns meent dat de waarnemer getuige was van een vallende ster, een stuk gruis uit de ruimte dat in de dampkring van de aarde is verbrand. Jurriëns, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, ontving rond kwart over acht zes tot acht meldingen van mensen die de meteoor hadden gezien. ”Eerst dacht ik dat er een vliegtuig in brand stond dat naar beneden stortte”, aldus de waarnemer op Terschelling. ”Ik zag het vanuit mijn keukenraam, richting oost boven Ameland.” De sterrenkundige kreeg verder meldingen uit Beilen, Winschoten en Voorhout. (meer…)
Op een adembenemende nieuwe opname die is gemaakt door de Hubble Space Telescope is een unieke planetaire nevel te zien die te vinden is in een open sterrenhoop. Zowel het cluster als de nevel zelf, die ook wel NGC 2818 heet, bevinden zich op een afstand van tienduizend lichtjaar in het sterrenbeeld Pyxis, dat alleen vanaf het zuidelijk halfrond zichtbaar is. De spectaculaire structuur bevat de buitenste lagen van een gestorven zonachtige ster, die tijdens de laatste fase van zijn leven een grote hoeveelheid materiaal de interstellaire ruimte in slingerde. De gloeiende gaswolken werden van de ster gescheiden toen het zonder ‘brandstof’ kwam te zitten en de kernreacties in diens kern stopten, een proces dat onze eigen ster ook zal ondergaan. (meer…)
De planeet die nu ook wel de ‘duivelse’ zusterplaneet van de aarde wordt genoemd, is wellicht ooit bewoonbaar geweest, zo blijkt uit gegevens van de ruimtesonde Galileo die in 1990 verzameld werden en opnieuw onder de loep zijn genomen door onderzoekers. Het vaartuig passeerde Venus toen het op weg was naar gasplaneet Jupiter en zag in infrarood licht tekens van graniet op diens oppervlak. Een internationaal team van wetenschappers, dat onder leiding stond van George Hashimoto van de Universiteit van Okayama in Japan, heeft hoog gelegen gebieden op de planeet ontdekt die minder infrarode straling uitstoten dan lager gelegen delen van het Venusiaanse oppervlak. Men denkt dat dit verschil veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van onder meer graniet, dat water nodig heeft om te ontstaan. (meer…)
Uit observaties die gedurende zeven jaar tijd zijn uitgevoerd door drie telescopen op het eiland Hawaï blijkt dat er een grote hoeveelheid methaan te vinden is in de atmosfeer van onze buurplaneet Mars. De mogelijkheid bestaat dat het gas uit wordt gestoten door levensvormen die zich in het oppervlak van de rode planeet verscholen houden en een biologisch proces op gang hebben gebracht. Deze organismen, die ook wel ‘methanogenen’ worden genoemd, zijn mogelijk te vinden in het vloeibare water dat zich volgens wetenschappers in de Martiaanse bodem bevindt. Nieuwe waarnemingen moeten uitwijzen of het methaangas ontstaan is door een biologisch of een geologisch proces, zoals een vulkaanuitbarsting. (meer…)
Het is astronomen gelukt om met een telescoop vanaf de aarde warmtestraling van twee verschillende exoplaneten waar te nemen. De resultaten worden deze week gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics door twee onafhankelijke onderzoeksgroepen, waarvan één van de Universiteit Leiden. De gemeten straling duidt er op dat op de ‘Leidse planeet’ een temperatuur heerst van meer dan 1700 graden Celsius. Het team van de Sterrewacht Leiden, bestaande uit Ernst de Mooij en Ignas Snellen, heeft met behulp van de William Herschel Telescope op het Canarische Eiland La Palma voor het eerst vanaf de aarde een zogenoemde secundaire eclips waargenomen van de planeet die draait rond de ster TrES-3. (meer…)
In september werd bekendgemaakt dat het Chandra X-ray Observatory iets unieks had gevonden bij het binaire sterrensysteem BD+20 307. Het planetenstelsel bleek omringd te zijn door een stofschijf, die ook gevonden wordt bij systemen waar het proces van planeetvorming nog aan de gang is. Echter is het bekend dat het systeem in kwestie enkele miljarden jaren oud is. Een catastrofale botsing tussen twee rotsplaneten zou de ring van puin hebben doen ontstaan. Maar hoe is het mogelijk dat het ‘slachtoffer’ getroffen werd door een ander object? Wetenschapper Ben Zuckerman denkt dat hij een verklaring heeft gevonden; volgens hem is een derde ster verantwoordelijk voor de gebeurtenis. (meer…)
Een nieuwe studie die is uitgevoerd door onderzoekers van de National Academy of Sciences heeft aangetoond dat uitbarstingen op de zon rampzalige gevolgen kunnen hebben in de toekomst. De voorspelling is deels gebaseerd op een heftige zonnestorm die in 1859 plaatsvond en problemen met elektriciteitkabels in Europa en de Verenigde Staten veroorzaakte. Daardoor woedden er lange tijd grote branden. Volgens wetenschappers kan een dergelijke storm, die mogelijk plaats gaat vinden tijdens het volgende zonnemaximum in 2012, catastrofale verstoringen veroorzaken op sociaal en economisch gebied. (meer…)
In het begin van het afgelopen jaar uitten verschillende wetenschappers hun zorgen over WR 104, een ster van het type Wolf-Rayet die de aarde wel eens in gevaar zou kunnen brengen. Dergelijke sterren staan er om bekend dat ze zeer onstabiel zijn als ze het einde van hun leven naderen en kunnen een krachtige gamma-uitbarsting veroorzaken die fataal is voor relatief nabijgelegen planeten. In feite zijn het hoog energieke gammastralen, welke uitgestoten worden door de polen van een Wolf-Rayet ster die ineenstort. De kans bestond dat de straling van het object het leven op onze planeet ooit zou vernietigen, maar observaties die zijn uitgevoerd met de telescopen van het Keck Observatory hebben uitgesloten dat zoiets gaat gebeuren. (meer…)
Onze Melkweg roteert sneller rond zijn as dan gedacht, zo blijkt uit een nieuwe studie. Door die snellere rotatie neemt de massa van ons sterrenstelsel met de helft toe en stijgt de kans op een intergalactische botsing. Een internationaal team van astronomen stelde dankzij zeer precieze metingen met radiotelescopen vast dat onze Melkweg 161.000 km per uur sneller roteert, wat veel meer is dan tot nu toe aangenomen. De snelheid van de rotatie omheen de eigen as bedraagt aldus 965.000 km per uur. De massa van ons sterrenstelsel is daardoor ook 50 procent hoger dan gedacht, zei astrofysicus Mark Reid van het Harvard-Smithsonian Centre for Astrophysics. (meer…)
In het centrum van het melkwegstelsel zijn jonge sterren te vinden, maar niemand weet zeker hoe deze daar terecht zijn gekomen. De kern van het sterrenstelsel waar wij in leven staat onder de invloed van een supermassief zwart gat dat ruim vier miljoen keer zo zwaar is als de zon en moleculaire gaswolken uit elkaar trekt, waardoor de vorming van sterren tegen wordt gehouden. Ook is het vrijwel uitgesloten dat de objecten op een andere plek zijn geboren en later naar het kern van ons stelsel zijn ‘verhuisd’. Onderzoekers zijn echter op twee protosterren die zich slechts enkele lichtjaren van het galactische centrum bevinden gestuit en dus lijkt men eindelijk een verklaring voor de aanwezigheid van de sterren gevonden te hebben. (meer…)
Nieuwe observaties aan asteroïden rond oude, dode sterren die ook wel witte dwergen worden genoemd geven een stimulans aan het idee dat de aarde en andere uit rots bestaande planeten in ons zonnestelsel verre van alleen zijn in het universum. Men heeft met de Spitzer Space Telescope namelijk zes van zulke witte dwergsterren gevonden die omgeven blijken te worden door een ring van puin dat ontstaan is door asteroïden. Volgens onderzoekers toont het licht dat afkomstig is van de stelsels aan dat de stofschijven bestaan uit dezelfde materialen als waaruit de meeste rotsachtige hemellichamen in ons eigen planetenstelsel opgebouwd zijn. (meer…)
Het lijkt erop dat Rusland definitief van plan is om dit jaar een robotmissie richting onze buurplaneet Mars te lanceren die bekend staat onder de naam Phobos-Grunt, welke in oktober van dit jaar van start zou moeten gaan. Als men op schema blijft lopen zal in augustus 2010 bij de rode planeet een ruimtesonde arriveren, die vergezeld zal worden door de Chinese satelliet Yinghou-1. Deze zal zich bezig gaan houden met de vroegere aanwezigheid van water op het Martiaanse oppervlak. Phobos-Grunt zal ook in een baan rond Mars gebracht worden, maar men is ook van plan om het te laten landen op één van de twee manen van de planeet: Phobos. (meer…)
De ruimtesonde Cassini heeft precies vier jaar nadat het in een baan rond Saturnus werd gebracht, op 23 juli van het vorige jaar, dertig foto's geschoten van de ringenplaneet die…
Wetenschappers tasten nog steeds in het duister wat betreft de vondst van een mysterieuze lichtflits in het universum die bijna twee jaar geleden voor het eerst werd geobserveerd door de Hubble Space Telescope. Het object dat de flits lang geleden veroorzaakte zou deel uitmaken van een geheel nieuwe klasse die bestaat uit nog niet eerder waargenomen stellaire fenomenen, zo vermoeden onderzoekers. Het licht van de explosie werd op 26 februari 2006 opgevangen door de ruimtetelescoop, waar men al vaker op explosies of overblijfselen daarvan mee is gestuit. Maar SCP 06F6, zoals het object wordt genoemd, was wel een heel bijzonder exemplaar. (meer…)
Als het aan onderzoekers van het Planetary Science Institute ligt moeten wetenschappers de hoop op het vinden van leven op onze buurplaneet Mars niet opgeven. Volgens hen bestaat de kans namelijk dat er bacteriën te zijn in Martiaans rotsvernis, dat een geschikte verblijfplaats kan vormen voor microbieel leven dat zich op een plek bevindt waar weinig water te vinden is. Het team trok deze conclusie na het vinden van organismen in vernis in een extreem droog deel van de Atacamawoestijn in Chili. Zou het rotsvernis op de rode planeet Mars ook een leefbare plek kunnen vormen voor micro-organismen? (meer…)
Met de huidige technieken zijn we nog niet in staat om planeten buiten ons zonnestelsel te ontdekken die dezelfde omvang als de aarde hebben. Enkele wetenschappers willen daarom hun aandacht gaan richten op werelden die een stuk minder aardachtig zijn. Bevroren ‘superaardes’, welke in een groot deel van de planetenstelsels voor zouden komen, kunnen volgens hen bewoonbaar zijn voor een bepaald soort levensvormen. Verondersteld wordt dat dergelijke objecten rond één op de drie sterren draaien. (meer…)
Tijdens een passage langs Enceladus heeft de ruimtesonde Cassini de kleine maan van planeet Saturnus gedetailleerder dan ooit vast kunnen leggen. Omdat het vaartuig zich op het moment dat de foto’s waaruit het mozaïek bestaat werden gemaakt zich op slechts enkele tientallen duizenden kilometers van de ijzige wereld bevond, zijn talloze fijne details te zien op het oppervlak, dat gekenmerkt wordt door blauwgekleurde scheuren. De richels en breuken die je kunt zien zijn stukken pakijs, die overigens niet veel verschillen van welke op de aardse noordpool te vinden zijn.
(meer…)
Ook voor astronomen van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht is de feestmaand begonnen met een prachtige nieuwe opname van NGC 2264, een gebied dat omgeven wordt door wervelend gas en waar de zogeheten Christmas Tree cluster zich in bevindt. Het object ligt op een afstand van 2600 lichtjaar van onze planeet aarde in het sterrenbeeld Eenhoorn, dat aan de winterse sterrenhemel dicht bij de bekende ‘jager’ Orion te vinden is. (meer…)
In Auckland, een stedelijk gebied op het noordelijke eiland van Nieuw-Zeeland, is afgelopen nacht een brand uitgebroken in een warenhuis nadat verschillende ooggetuigen een heldere meteoor aan de hemel hadden zien verschijnen. Volgens één van hen kwam de vuurbal terecht in de buitenwijk Ponsonby en was er een harde explosie te horen toen de vuurbal de grond raakte. Nu is dat niet extreem bijzonder te noemen, ware het niet dat een warenhuis in dat deel van de stad even later in brand stond en er in het dak van het gebouw een groot gat te bespeuren was. (meer…)
Astronomen van de Universiteit van Tübingen hebben bij een van de heetste ooit ontdekte sterren een onverwacht hoge concentratie van chemische elementen ontdekt. De witte dwergster KPD 0005+5106 heeft een oppervlaktetemperatuur van 200.000 graden Celsius. Het aandeel aan calcium en helium in de atmosfeer van dit heet object ter grootte van onze aarde overstijgt de in alle modellen van sterontwikkeling voorspelde concentraties duidelijk. De ontdekking met een ruimtetelescoop van de NASA stelt dus de bestaande modellen van sterontwikkeling in vraag. (meer…)
De bolvormige sterrenhoop M13, welke zich op een afstand van 25.000 lichtjaar van de aarde bevindt in het sterrenbeeld Hercules, is op een heldere avond in de zomer al een prachtig schouwspel door een redelijk grote telescoop. Maar de bekende Hubble Space Telescope, die volgend jaar een onderhoudsbeurt zal krijgen, doet er nog een schepje bovenop. Op een nieuwe opname die bestaat uit foto’s die zijn gemaakt tijdens vier observaties die in de afgelopen jaren werden uitgevoerd, is de honderdvijftig lichtjaar brede ‘sneeuwbal’ van sterren beter te zien dan ooit tevoren. (meer…)
Onderzoekers uit Duitsland hebben vast weten te stellen dat er een supermassief zwart gat te vinden is in het centrum van ons melkwegstelsel. Dat is de uitkomst van een onderzoek waarbij men in de afgelopen zestien jaar de beweging van 28 verschillende sterren die zich in de buurt van Sagittarius A*, zoals het raadselachtige object wordt genoemd, bevinden. Uit observaties die zijn uitgevoerd met telescopen van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) blijkt namelijk dat de bestudeerde sterren rond één galactisch middelpunt draaien. (meer…)
Afgelopen zaterdag om 9.06 uur Nederlandse tijd zijn mensen in de staat Colorado in de Verenigde Staten opgeschrikt door een heldere vuurbal die aan de hemel verscheen en even later explodeerde. De meteoroïde vloog met een snelheid van 51 kilometer per seconde door het luchtruim en was met een magnitude van -18 bijna honderd keer zo helder als de Volle maan. Astronoom Chris Peterson wist het stuk rots, dat op een hoogte van ongeveer 86 kilometer ontplofte, vanuit zijn woonplaats Guffey vast te leggen met zijn camera. Ruim een week geleden verbrande er nog een relatief grote meteoroïde boven Canada. (meer…)
Eergisteren is de exoplaneet aan de astronomische wereld gepresenteerd, die eind vorig jaar door drie Leidse studenten onder leiding van Ignas Snellen is ontdekt. Het blijkt een uniek object te zijn, een stuk groter dan Jupiter, en met bijna vijf keer zijn massa. Het is de eerste planeet die is ontdekt rondom een hete, snel draaiende ster. OGLE2-TR-L9b draait in 2,5 dag om zijn ster en bevindt zich op een afstand van 3% van de afstand van de aarde tot de zon. De planeet is heet en opgezwollen. De ster zelf is met 7000 graden Celsius zo’n 1000 graden warmer dan onze zon. Het is de heetste ster met een planeet die ooit is ontdekt. (meer…)
In 2013 zal een Indiër de eerste van zijn land worden om de ruimte in te gaan. Hij zal dit doen met een Russische Sojoez-capsule, zo heeft hoofd Anatoli Perminov van de ruimtevaartorganisatie FSA bekendgemaakt terwijl hij samen met de Russische president Dmitri Medvedev op bezoek was in India. Perminov heeft in India inzake ruimtevaart samenwerkingsakkoorden ondertekend. Op grond hiervan zal Moskou India hulp geven bij het realiseren van zijn eigen ruimtevaartprogramma, zei Perminov. Volgens het Russische persbureau Novosti zouden er in 2013 twee Indiërs meegaan met een Sojoez. (meer…)
De ruimtevaartorganisatie NASA heeft beslist de voor 2009 voorziene lancering van een robot naar Mars met twee jaar uit te stellen, terwijl China volgend jaar wel, met Russische hulp, een sonde naar de rode planeet stuurt. Aanvankelijk wilde de NASA in 2009 zijn ambitieus Mars Science Laboratory (MSL) naar onze buurplaneet sturen om op zoek te gaan naar vroeger of bestaand leven. Maar dat is technisch niet haalbaar, aldus Charles Elachi van het Jet Propulsion Laboratory. Er zijn moeilijkheden met de hardware en er is ook meer tijd nodig voor alle noodzakelijke tests. In 2009 lanceren zou te risicovol zijn geweest. (meer…)
Tussen 22.34 en 22.44 uur Nederlandse tijd op 17 november 2009 zal er naar verwachting een spectaculaire meteorenregen plaatsvinden. Volgens astronomen van de ruimtevaartorganisatie NASA en het California Institute of Technology zijn er op het hoogtepunt van de bekende zwerm Leoniden volgend jaar rond de vijfhonderd vallende sterren per uur te zien. De aarde beweegt zich op die dag net langs het centrale deel van een stofspoor dat dateert uit het jaar 1466 en afkomstig is van de komeet 55P/Tempel-Tuttle. Dat was dit jaar ook het geval, maar onze planeet bevond zich dit keer verder van het centrum af. (meer…)
De ongewone chemische samenstelling van de in 1986 ontdekte komeet Machholz 1 suggereert dat de ijsklomp een binnendringer is die mogelijk bij een andere ster is ontstaan dan waar de aarde zijn oorsprong bij vond. Omdat men veronderstelt dat een groot deel van de kometen in ons zonnestelsel zich ooit bij een andere ster bevonden en de oversteek maakten naar ons eigen planetenstelsel, dwingt de ontdekking astronomen tot het creëren van een nieuwe categorie waar dergelijke objecten deel van uitmaken. Machholz 1 verscheen in juni 2006 aan de hemel en werd ontdekt door Donald Machholz. (meer…)
Zoals we al hebben gemeld zijn er plannen voor het lanceren van twee ruimtesondes naar de manen Europa en Ganymedes, maar tegelijkertijd hoopt een aantal wetenschappers dat men het vizier richt op een andere interessante wereld. De ruimtesonde Cassini, die op dit moment onderzoek verricht naar Saturnus en zijn manen, heeft ons al veel kunnen vertellen over Titan, maar Athena Coustenis, een astrofysicus van een observatorium in Parijs, is één van de onderzoekers die helpt met het ontwerpen van een plan voor een missie waarbij er een heteluchtballon, een orbiter en een lander naar de maan gelanceerd wordt. (meer…)
Er bevindt zich een oceaan van vloeibaar water onder de ijskorst van Jupiter’s maan Europa. De kans bestaat dat er merkwaardige wezens in zwemmen, maar tot op de dag van vandaag zijn er nog geen ruimtesondes gelanceerd die ontwikkeld zijn om dit te onderzoeken. Maar daar komt wellicht verandering in. Er zijn namelijk plannen voor een missie, welke de EJSM wordt genoemd, waarbij de ruimtevaartorganisatie NASA een sonde richting Europa lanceert en de ESA tegelijkertijd een vaartuig richting de Joviaanse maan Ganymedes, die mogelijk ook een vloeibare oceaan in zijn bezit heeft, stuurt.
(meer…)
Het is officieel: de ruimtesonde Juno gaat naar Jupiter. De ruimtevaartorganisatie NASA heeft besloot om terug te keren naar de reuzenplaneet met een missie die een gedetailleerd onderzoek naar de grootste planeet in ons zonnestelsel op moet leveren. Het ruimtevaartuig moet in augustus 2011 gelanceerd worden en zal vanaf 2016 in een elliptische baan rond één van de polen van Jupiter draaien, om zo meer te weten te komen over zijn vorming, evolutie en samenstelling. Sinds 2004 zijn er al plannen geweest voor een grootschalige missie, maar door geldtekorten werden deze tot deze week niet concreet. (meer…)
Nederland gaat voor 18,8 miljoen euro bijdragen aan instrumenten voor de Europese Extremely Large Telescope (E-ELT). Het bedrag is toegekend aan een consortium van academische en industriële partners onder leiding van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA). NOVA gaat meewerken aan de ontwerpstudies voor vier van de acht instrumenten op deze optische telescoop in de periode 2009-2011. Het beschikbare budget geeft de Nederlandse astronomie in 2012-2018 de mogelijkheid een leidende rol te spelen bij de bouw van één van deze instrumenten, in samenwerking met een aantal andere Europese landen. (meer…)
Uit berekeningen die zijn uitgevoerd door geofysici van de Universiteit van Californië en Berkeley in de Verenigde Staten blijkt dat gasplaneet Jupiter een rotsachtige kern heeft die twee keer zo groot is als voorheen werd gedacht. Dat is de conclusie nadat men de omstandigheden die in het inwendige van de planeet heersen na heeft gebootst op de schaal van individuele waterstof- en heliumatomen. De simulatie heeft laten zien op welke schaal het mengsel van de atomen onder extreme druk en temperaturen voorkomt in de Jupiter’s kern, welke vooralsnog niet onderzocht kan worden met behulp van experimenten in het laboratorium. (meer…)
Fragmenten van de relatief grote meteoriet die de hemel boven de provincies Alberta en Saskatchewan in Canada afgelopen week voor korte tijd verlichtte, zijn volgens onderzoekers van de Universiteit van Calgary gevonden in het plaatsje Lloydminster, dat precies op de grens van de twee provincies ligt. De planetaire wetenschapper Alan Hildebrand en de afgestudeerde Ellen Milley stuitten donderdagavond op verschillende delen van de meteoriet, zo maakten zij vanmorgen bekend. Volgens hen zijn er duizend meteorietfragmenten verspreid geraakt over een gebied van twintig vierkante kilometer bij de ‘Battle River’. (meer…)
In een deel van ons melkwegstelsel waar bewoonbare planeten gevonden zouden kunnen worden, heeft men organische suikermoleculen ontdekt die in verband staan met de oorsprong van het leven. Met behulp van de radiotelescoop IRAM in Frankrijk heeft een internationaal team de moleculen gevonden in een actief stervormingsgebied, dat zich op zo’n 26.000 lichtjaar van de aarde bevindt. De stof, die glycolaldehyde wordt genoemd, is in staat om ribose te noemen, dat een deel vormt van het nucleïnezuur waarvan gedacht wordt dat het één van de belangrijkste moleculen is in de oorsprong van het leven: RNA. (meer…)
André Kuipers moet uiterlijk 2011 weer een ruimtevlucht maken. Dat heeft minister Maria van der Hoeven (Economische Zaken) woensdag tijdens een conferentie van ruimtevaartministers in Den Haag bepleit. Om haar pleidooi te ondersteunen geeft Van der Hoeven “enige miljoenen euro’s” extra uit aan verdere ontwikkeling van het internationale ruimtestation ISS. Kuipers was in 2004 de eerste Nederlander aan boord van het zwevende ruimtelaboratorium. Die missie duurde tien dagen. Als Kuipers opnieuw wordt gelanceerd, is het de bedoeling dat hij zes maanden in de ruimte verblijft. (meer…)
Nederland wil in 2014 een meetinstrument lanceren dat inzicht moet geven in de oorzaak van klimaatverandering en luchtverontreiniging. Het kabinet heeft daarvoor 78 miljoen euro beschikbaar gesteld. De satelliet waarop het meetinstrument Tropomi wordt bevestigd, moet echter nog worden gefinancierd. Tijdens een conferentie dinsdag en woensdag in Den Haag, probeert minister Maria van der Hoeven (Economische Zaken) haar collega’s daarvoor te interesseren. Het is voor Nederland het voornaamste onderwerp op de conferentie van ruimtevaartministers, die eens in de drie jaar wordt gehouden. (meer…)
Nee, dat schrijven we niet omdat de eerste winterse buien over ons land zijn getrokken, maar omdat er nog steeds geen noemenswaardige zonnevlek op het oppervlak van onze ster is verschenen. Hoewel perioden waarin er weinig vlekken op de zon te vinden zijn om de zoveel jaren voorkomen, vinden wetenschappers dat het zonneoppervlak nu toch wel erg lang geen activiteit meer vertoont. De laatste keer dat dit gebeurde was vierhonderd jaar geleden en de vrijwel zonnevlekkenloze periode van toen leidde het zogeheten ‘Maunder Minimum’ in, wat ook wel de kleine ijstijd wordt genoemd. Komt die ijstijd er nu ook aan? (meer…)
Utrechtse onderzoekers hebben een nieuwe locatie van deeltjesversnelling ontdekt in Cassiopeia A. Het is met een leeftijd van 330 jaar één van de jongste supernovaresten in de Melkweg. Dat supernovaresten deeltjes tot hoge energieën versnellen, was al bekend; ruim tien jaar geleden werd het directe bewijs geleverd dat dit aan de buitenkant van zo’n restant gebeurt. Nu blijkt dat in het restant de deeltjesversnelling ook aan de binnenkant plaatsvindt. De Utrechtse promovenda Eveline Helder en haar begeleider Jacco Vink hebben dit gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift The Astrophysical Journal. (meer…)
Onze planeet blijkt bestookt te worden door energierijke elektronen die afkomstig zijn van een onbekend object dat zich naar alle waarschijnlijk relatief dicht bij de aarde bevindt. Dat is de uitkomst van een onderzoek dat uitgevoerd is met de Advanced Thin Ionization Calorimeter, een detector die in de afgelopen acht jaar tijdens verschillende ballonvluchten in de stratosfeer werd gebracht. Het object zou een zwart gat of een pulsar kunnen zijn, maar sommige wetenschappers denken dat de oorzaak gezocht moet worden bij donkere materie. Het complete onderzoek werd gisteren gepubliceerd in het tijdschrift Nature. (meer…)
Een team dat bestaat uit astronomen van twee Amerikaanse en Poolse universiteiten heeft een nieuwe planeet buiten ons zonnestelsel ontdekt bij de rode reuzenster HD 102272, welke veel ouder is dan de zon. De onderzoekers, die onder leiding stonden van de ontdekker van de eerste exoplaneten Alexander Wolszczan, hebben kunnen bepalen dat de wereld bijna zes keer zo zwaar is als Jupiter en het tweetal zich op een afstand van 1200 lichtjaar van de aarde bevindt in het sterrenbeeld Leeuw. De ontdekking brengt een record met zich mee als het gaat om de korte afstand tussen de Hete Jupiter en zijn metgezel. (meer…)
